Bu tezde Osmanlı Devleti sultanlarından IV. Murat devrinde yaşamış Mısırlı alim Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ömer el-Hafâcî'nin (1069/1659) hayatı ve ta?rîb sahasında yazmış olduğu Şifâu'l-Ğalîl fîmâ fî Kelâmi'l-?Arab mine'd-Dahîl isimli eseri konu edilmiştir. Tez XI/XVII. Yüzyılda Osmanlı Dönemi Arap Dili ve Edebiyatına Genel Bir Bakış başlıklı bir giriş ve Şihâbuddîn el-Hafâcî'nin Hayatı ve Şahsiyeti ile Şihâbuddîn el-Hafâcî'nin Şifâu'l-Ğalîl Adlı Eseri şeklinde iki bölümden oluşmaktadır. Konu edindiğimiz bu eserin ve müellifinin, Arap dili ve edebiyatındaki yerini daha sağlıklı tespit edebilmek amacıyla giriş bölümünde, Şihâbuddîn el-Hafâcî'nin yaşadığı XVII. yy.'da ve kısmen de XVI. ve XVIII. yy.lardaki siyasî hadiselerle kültürel yapı ele alınmıştır. Bu dönemin Arap dili ve edebiyatının gelişimini ve seyrini genel hatlarıyla açıklayan bu giriş bölümünden sonra, birinci bölümde müellifin hayatı, ilim tahsili, eserleri ve ilim dünyasındaki yeri anlatılmıştır. Çalışmamızın ana bölümü olan Şihâbuddîn el-Hafâcî'nin Şifâu'l-Ğalîl Adlı Eseri başlıklı ikinci bölümde ise, ilk olarak Arap dilinde ta?rîb/dahîl meselesinin kavramsal çerçevesi, bu sahada telif edilmiş eserler ve ta?rîbin yapısı konuları ele alınmış, ardından da Şifâu'l-Ğalîl'in muhteva ve metot tahlili yapılarak eserin Arap dili ve edebiyatındaki yeri ve önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.
In this thesis we have tried to study the life of Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ömer el-Hafâcî who is a famous author and lecturer in the period of sovereignty of IV: Murad, one of the Ottoman Empire, and his book, Şifâu?l-Ğalîl fîmâ fî Kelâmi?l-?Arab mine?d-Dahîl that written on the foreign words that came to Arabic. This thesis includes a introduction and two parts. In the introduction we explained the situation of Arabic literature in the XVII. Century and the important political events and the economic situation of this period. The first part of this thesis contains the life of el-Hafâcî, his education, his teachers and students, his books and his importance in Arabic literature. In the second part we have tried to explain the problem of entrance of foreign words to Arabic. After that we examined the situation of this book in this literature.
