Bu çalışmada alkali ve toprak alkali metal iyonlarının kolaylaştırılmış transportu, taşıyıcı olarak p-tert-butil kaliks[4]arenin morfolin amit türevinin kullanıldığı hacimli sıvı membranda incelenmiştir. Cs+ ve Sr2+ iyonlarının transportu üzerine taşıyıcı (Ligand) konsantrasyonunun, çözücünün, karıştırma hızının ve sıcaklığın etkileri araştırılmıştır. Bu değişkenlerden herhangi birisinin etkisini incelemek için diğer değişkenler sabit tutulmuştur. Diğer metal iyonları için ise bütün çalışmalar optimum şartlarda (membran fazdaki ligand derişimi 5x10-4 M, çözücü CH2Cl2, karıştırma hızı 300 rpm) 298 K'de gerçekleştirilmiştir. Alkali ve toprak alkali metal pikratların konsantrasyon değişimi spektrofotometrik metotla izlenmiştir. Cs+ ve Sr2+ iyonlarının transportu üzerine kinetik parametreler (k1, k2, tmax, Rmax m , max d J , max a J ), arayüz reaksiyonlarının iki ardışık tersinmez birinci mertebeden reaksiyonlar olduğu varsayılarak hesaplanmıştır. Hesaplanan parametreler, transport hızının, sıcaklık, taşıyıcı konsantrasyonu ve karıştırma hızının artırılmasıyla arttığını göstermiştir. Farklı çözücü sistemleri kullanıldığında transport hızının CH2Cl2>CHCl3>CCl4 ve metal iyonlarının transport hızının Cs+>Sr2+>K+>Na+>Li+>Ba2+>Mg2+>Ca2+ sırasında olduğu belirlenmiştir. Özellikle metal iyonu transportunun donör ve akseptör fazlar arasındaki derişim farkından kaynaklandığı belirlenmiştir.
In this study facilitated transport of alkali and alkaline earth metal ions was investigated by bulk liquid membrane using p-tert-butyl calix[4]arene morpholino amide derivative as carrier. The effects of ligand concentration, pH, type of solvent, stirring rate and temperature have been investigated on transport of Cs+ ve Sr2+ ions. To investigate effect of one of these parameters, the others are accepted as fix. For other metal ions, all studies have been performed under optimum conditions (the ligand concentration: 5x10-4 M, solvent: CH2Cl2, stirring rate: 300 rpm) at 298 K. The concentration change of alkali and alkaline earth metal picrates have been observed by spectrofotometric method. The kinetic parameters for transport of Cs+ and Sr2+ ions (k1, k2, tmax, Rmax m , max d J , max a J ) were calculated for the interface reactions assuming that those reactions are two consecutive irreversible first order reactions. The calculated kinetic parameters have showed that transport rate increased with increasing temperature, carrier concentration and stirring rate. When different solvent systems were used, the efficiencies of transport rate were found to be in the following order CH2Cl2>CHCl3>CCl4 and Cs+>Sr2+>K+>Na+>Li+>Ba2+>Mg2+>Ca2+ for metal ions. Particularly, it has been determined that the transport of metal ion stems from concentration difference between the donor and the acceptor phases.
