Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin anne davranışları açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı anne davranışlarının okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stilleri üzerindeki etkisini incelemektir. Bu genel amaç çerçevesinde okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin, çocukların demografik özelliklerine (yaş, cinsiyet, kardeş sayısı, anne öğrenim durumu) göre farklılaşıp farklılaşmadığı ve bilişsel stilleri ile anne davranışları arasında (ilgi ve şefkat gösterme, amaçlara ulaşmada yardımcı olma, tutarlı disiplin, standartların belirginliği, koruyuculuk, fiziksel cezalandırma, başarı için baskı, ayrıcalıklardan yoksunlaştırma, duygusal cezalandırma) ilişkili olup olmadığı incelenmiştir.İlişkisel tarama modelinde düzenlenen araştırmanın çalışma grubu; 2011-2012 öğretim yılında Karaman il merkezine bağlı okul öncesi eğitim kurumlarından tesadüfî olarak seçilen bağımsız anaokulları ve ilköğretime bağlı anasınıflarında eğitim gören okul öncesi dönemdeki 403 çocuk ve annelerinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; çocukların kişisel bilgilerinin edinilmesi için ?Kişisel Bilgi Formu?, çocukların bilişsel stillerini belirlemek için Wright (1971) tarafından geliştirilen, geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları Seçer ve diğerleri (2003) tarafından yapılan Kansas Okul öncesi Dönemdeki Çocuklar İçin Düşüncelilik-İçtepisellik Ölçeği (KOÖDÇDİ)? nin A formu kullanılmıştır. Çocukların anne davranışlarını ölçmek için ise Arı, Çağdaş ve Şen (1997) tarafından geliştirilen ve uzmanlar tarafından geçerliliği değerlendirilen ?Ebeveyn Kendi Davranışını Değerlendirme Ölçeği (EKDDÖ)? kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen veriler SPSS 16.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, Independent Samples T-Test, One-Way ANOVA ve Pearson Korelâsyon Katsayısı testleri uygulanmıştır. Verilerin analizinde 0,05 ve 0,001 anlamlılık düzeyi olarak benimsenmiştir. Araştırma sonucunda;Çocukların yaşları ile hata sayısı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma olduğu,Annenin öğrenim düzeyi ile çocukların hata sayısı ve tepki sürelerinin farklılaştığı, Annenin koruyuculuk davranışı ve çocukların hata sayısı puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu, Annenin fiziksel cezalandırma davranışı ve çocukların hata sayısı puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu, Annenin başarı için baskı davranışı ve çocukların hata sayısı puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu, Annenin başarı için baskı davranışı ve çocukların tepki süresi puanları arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu test edilmiştir.Araştırma sonucuna bakıldığında çocukların bilişsel stilleri üzerinde anne davranışlarının etkili olduğu görülmüştür. Bu sonuca dayanarak anne davranışlarının çocukların bilişsel stilleri üzerindeki olumlu etkisini arttırmak için ?Anne Eğitim? programları hazırlanmalı ve bu programlar ülke genelinde yaygınlaştırılmalıdır.

Purpose of this study is to examine effect of mother behaviours on cognitive styles of children in preschool period. Within the framework of this general purpose, it has been examined whether or not cognitive styles of children in preschool period differ according to the demographic characteristics of children (age, gender, number of siblings, educational background of mother), whether or not there is a relationship between their cognitive styles and mother behaviours (showing interest and affection, helping them achieving their goal, consistent discipline, standard salience, protection, physical punishment, pressure for success, punishing by deprivation of privileges, emotional punishment).Working group of study organized in relational screening model; consists of 403 children studying in independent nursery classes and also in the nursery classes of elementary schools randomly selected from Preschool Education Institutions of the Karaman city centre in 2011-2012 school-year and of their mothers. In study, as data collection tool, ?the ?Personal Information Form? was used to obtain personal information of children and the Kansas Reflection-Impulsivity Scale for Preschoolers (KRISP) Form-A developed by Wright (1971) and validated and updated by Seçer et.al (2003) was used in order to determine cognitive skills of children. To measure mother behaviours of children, ?Parental Behaviour Rating Scale (BPRS)? developed by Arı, çağdaş and Şen (1997) and assessed by experts in terms of validity was used. Data obtained at the end of study were analyzed by using SPSS 16.0 package program. Independent Samples T-Test, One-Way ANOVA and Pearson correlation coefficient tests were used in the analysis of data. 0,05 and 0,001 level of significance was adopted in the analysis of data.As a result of study; it was tested as follows;There has been a statistically significant differentiation between the ages of children and their number of error points,Educational level of mother and children?s number of errors and their response times became different,There has been a positively significant relationship between protection behaviour of mother and children?s number of error points,There has been a positively significant relationship between physical punishment behaviour of mother and children?s number of error points,There has been a positively significant relationship between mother?s pressure for success and children?s number of error points,There has been a positively significant relationship between mother?s pressure for success and children?s response time points.When examining the result of study, it was seen that behaviours of mother has an effect on cognitive styles of children. Based on that result, ?Mother Education? programs must be prepared and these programs must be generalized throughout the country to increase positive effect of mother behaviours on cognitive styles of children.