Obezite ve Cushing hastalığının çok sayıda benzer özellik göstermesi obezitede de hipotalamus hipofiz adrenal aksının aşırı uyarılmasının obezitenin ortaya çıkmasında altta yatan neden olduğunu düşündürmektedir. Genetik olarak duyarlı kişilerde stres sonucu aksın aşırı aktivitesini yol açtığı hiperkortizoleminin obezite oluşumunda önemli nedenlerden biri olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada normal ve bozuk glikoz toleranslı kadınlarda sabah açlık kortizol düzeyleri ile HOMA-IR ile tanımlanan insülin direnci indeksi arasındaki bağlantı incelenmiştir. Çalışmaya 21 normal, 17 bozuk glikoz toleranslı toplam 38 kadın hasta dahil edildi. Normal glukoz toleranslı obezlerde sabah açlık kortizolü ile insülin direnci arasında korelasyon bulunmazken bozuk glukoz toleranslı obezlerde sabah açlık kortizolü ile insülin direnci arasında sıkı korelasyon olduğu saptandı. Obezite artmış kortizol yapımı ile karakterize olmasına karşın obezlerde aynı zamanda kortizolün fraksiyonel dönüşümü de artmıştır. Bu nedenden dolayıdır ki obezlerde plazma kortizol düzeyleri normal kilolu kişilere göre normal ya da düşük-normal düzeylerde bulunur. Bununla birlikte artmış sabah açlık plazma kortizol düzeyleri metabolik sendromlu hastalarda insülin direnci ve bozuk glukoz toleransı ile yakın ilişkili bulunmuştur. Bozuk glukoz toleranslı kişilerde sabah saatlerinde glukoz toleransı tip 2 diabetiklere benzer şekilde daha çok bozulmuşken akşam saatlerinde glukoz toleransı sağlıklı kişilerden farksız bulunmuştur. Bozuk glukoz toleranslı kişilerdeki bu farklılığın sabah saatlerinde aksın aşırı uyarılmasına ve sonuç olarak başta kortizol olmak üzere kontrinsüliner hormonların sekresyonunun artmasına bağlı olabileceği düşünülmektedir. Bizim çalışmamızda sabah açlık plazma kortizolü ile insülin direnci arasında sadece bozuk glukoz toleranslı obezlerde korelasyon bulunması buraya kadar bahsedilen bulgulara paraleldir. Aksın sabah saatlerinde bozuk glukoz toleranslı hastalarda normal glukoz toleranslı obezlerden daha aktif olduğunu ancak aynı zamanda artmış periferik kortizol klirensi nedeni ile her iki grup arasında plazma kortizolü açısından fark olmadığını düşünmekteyiz. Sonuç olarak aks aktivitesindeki artışın bozuk glukoz toleranslı kadınlarda insülin direncinin önemli bir nedeni olabileceğini düşünmekteyiz.
Obesity has many similarities with Cushing?s disease which has led to suggestion that hypothalamus-pituitary-adrenal axis (HPA) over activation may be underlying mechanism. As a consequence of stress, stimulated HPA axis accepts as a cause of hypercortisolemia in genetically sensitive patients and that may be one of the reasons of obesity. In this study we have investigated the relationships between fasting morning cortisol and insulin resistance defined as HOMA-IR in obese women with normal and impaired glucose tolerance. We enrolled total 38 patients; 21 with normal and 17 with impaired glucose tolerance. While we did not find any correlation between fasting morning cortisol and insulin resistance in normal glucose tolerant patients but there was a strong correlation between fasting morning cortisol and insulin resistance in impaired glucose tolerant patients. Although obesity is characterized by increased production of cortisol rate, fractional turnover rate of cortisol is increased in obesity too. Because of this circulating plasma cortisol level is normal or lower normal according to normal weight subjects. However increased fasting morning plasma cortisol level is associated with glucose intolerance and insulin resistance in patients with metabolic syndrome. In patients with impaired glucose tolerance, there is diminished glucose tolerance in morning as type 2 diabetes patients but glucose tolerance is same with normal glucose tolerance patients in the evening. This difference in impaired glucose tolerance patients could be due to over activation of axis and increased secretion of the contrinsuliner hormones especially cortisol in the morning. We found parallel result with these data that there was correlation between fasting plasma cortisol levels and insulin resistance only in patients with impaired glucose tolerance. The axis may be more active in patients with impaired glucose tolerance than patients with normal glucose tolerance but because of increased peripheral clearance of cortisol there is no difference between both groups of plasma cortisol. We conclude that axis over activity may be one of the most important reasons of increased insulin resistance in impaired glucose tolerant obese women.
