Ülkemizde Özel Özel Eğitim ve Rehabilitasyon hizmetlerinin verildiği kurumların eğitsel açıdan işlevlerini ne kadar yerine getirebildiği konusunda önemli güçlüklerin ortaya çıktığı gözlenmektedir (Ataman, 2005; Sarı,2005; Eripek,2001). Bundan dolayı bu araştırmanın amacı, Türkiye' de Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Hizmetlerinde yaşanan sorunları belirleyebilmek ve bu kurumlarda ortaya çıkan sorunlara ve değişimlerinin neler olması gerektiğine yönelik olarak çağdaş öneriler geliştirmektir. Bu araştırmada veriler nitel araştırma yaklaşımlarından birisi olan `Görüşme Yöntemi' kullanılarak elde edilmiştir. Görüşme yöntemi içerisinde en çok kullanılan, derinliğine ve zenginliğine veri eldesi sağlaması dolayısıyla Görüşme Yöntemi içerisindeki tekniklerden birisi olan `Yarı Yapılandırılmış Görüşme Tekniği' aracılığıyla veriler elde edilmiştir. Bu araştırmanın evreni Milli Eğitim Bakanlığı ve SHÇEK'e bağlı Özel Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleridir. Bu araştırmanın örneklemi ise beş ildeki ( Konya, stanbul, Ankara, Gaziantep, Denizli) SHÇEK'e ve Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak açılmış olan Özel Özel Eğitim ve Rehabilitasyon merkezlerinin sahipleri, yöneticileri, öğretmen ve aileleri arasından `yansız atama' yoluyla seçilen 138 (30 kurum sahibi, 36 kurum yöneticisi,36 öğretmeni ve 36 aile) kişi oluşturmaktadır. Görüşmeler, ses kayıt cihazı ile kaydedilmiş ve kaydedilen verilerin transkriptleri ` çerik Analizi' yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar aşağıda maddeler halinde verilmiştir. 1- Kurumların kendi aralarındaki iletişim beklendik düzeyde gerçekleşememiştir. 2- Kurum yönetiminin personele, personelin de yönetime güven konusunda problemleri olduğu ancak kurumdaki personelin birbirleri arasında iletişimin çok iyi düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır. 3- Devletin her engelli çocuk için verdiği paranın bürokratik formalitelerden dolayı Özel Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerine zamanında ödenmediğini bunun da bir kurumda çalışan personelin maaşının ya da ücretlerinin verilmesinin zamanında ödenememesine yol açtığı ortaya çıkmıştır. Bu durumun da personel arasında iş doyumu ve tükenmişlik olayının gündeme gelmesine neden olmaktadır. 4- Kurumların işleyişi ile ilgili yasal düzenlemelerde önemli boşlukların olduğu ve bu boşlukların bazen kişilerin insafınca kullanıldığı ve bu nedenle yasal düzenlemelerin geliştirilmesi gerektiği de bu araştırma bulguları ışığında ortaya çıkarılmıştır. 5- Kurumların bağlı bulundukları kurumlar tarafından denetimlerinde ihtiyaç duydukları rehberlik konusunda yardım alamadıkları bu nedenle denetim gerçekleştiren ekibin özel eğitimin uygulanması ile ilgili önemli eksikliklerin olduğu ortaya çıkmıştır. 6- Özel eğitim etkinliklerinde ailenin katılımının çok önemli olduğu halde bunun beklendik düzeyde gerçekleştirilemediği de ortaya çıkmıştır. 7- Özel eğitime muhtaç bireylere verilen eğitimin sürekli ve genellenebilir olabilmesi için eğitimin tüm güne yayılması gereği ile aile eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Ancak kurumlarda ailelere yönelik aile eğitimi konusunda gerekli eğitimin gerçekleştirilmediği ortaya çıkmıştır. 8- Kurumda çalışan personelin ve kurum yönetiminin hizmet-içi eğitimin önemini çok iyi bildikleri fakat personelin yetiştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda ve güçlüklerin olduğu ancak bu tür bir etkinliğin ya üniversite personelinin akademik etkinliklerle ilgili yoğunluklarından dolayı olanaklı olmadığını veya akademik unvan için çok çaba sarf etmeleri gibi diğer nedenlerden dolayı bu tür etkinliklere zaman ayırmakta güçlüklerle karşılaştıkları ortaya çıkarılmıştır. 9- Kurumda çalışacak ve alanda yeterlilik kazanmış personel bulmakta güçlük çekildiği ortaya çıkmıştır. 10- Kurumların aralarındaki ticari kaygılarından dolayı bazen etik olmayan durumlarla personel transferi gerçekleştirmeye çalışıldığı da ortaya çıkmıştır.
In our country, it is observed that there exists significant obstacles about Special Education and Rehabilitation institutions while giving their educational services (Ataman, 2005; Sarı, 2005; Eripek, 2001). Therefore, the aim of this research is to determine the difficulties being experienced in Special Education and Rehabilitation Institutions and to develop new contemporary offers and comments about these difficulties. The data in this research is found by using ?Interview Method? which is one of the Qualitative Approaches. The most frequently used interview method is ?Semi-structured Interview Method? in order to gain more detailed information. The universe of this research are the Special Education and Rehabilitation Institutions which are bounded to National Education Ministry and SHÇEK. The sample of this research is 138 people (30 institution owners, 36 institution directors, 36 teachers and 36 parents) the owners, directors, teachers and parents of the Special Education and Rehabilitation Institutions bounded to SHÇEK and National Ministry of Education in five cities (Konya, stanbul, Ankara, Gaziantep, Denizli) which are selected randomly. The interviews are recorded by a tape-recorder and the recorded data is analyzed with ?Content Analysis? method. The results of the research are given in the items below. 1. The interaction among the institutions were not at the expected levels. 2. It was found that there were confidence problems of institution directory to staff, and staff to the directory; however, the interaction among the staff was at high levels. 3. It was found that the fund given for each handicapped child was not given to the Private Special Education and Rehabilitation Centres by the government because of some bureaucratic formalities and so, this was caused the staff to take their salaries late. This situation brings about lethargy among the staff. 4. It was found that there were significant gaps about legal regulations and these gaps were misused by regulators and therefore, legal regulations should be promoted. 5. It was found that the institutions could not take the necessary help from the directing institutions they were bound to and therefore, it was concluded that the directors applying the investigations had deficiencies about the application of special education. 6. It was concluded that even the involvement of the parents during special education activities is dramatically important; it was not at the expected levels. 7. The importance of expanding the education duration through the day and parent?s participation is vital in order to make the education generalized and continued. However, it was not seen that there was an education programme for parents. 8. It was concluded that the staff and the directors in the institutions knew the importance of in-service training yet there were problems about development of the staff, and these kinds of activities could not be performed because of the university staff?s academic studies or because of their struggles of taking promotions. 9. It was seen that there were problems of sufficient staff educated in this field to work in the institutions. 10. It was also found that the institutions sometimes tried immoral ways to transfer new qualified teachers.
