Bu tez çalışmasının amacı, organize sanayi bölgeleri odaklı hızlı sanayileşme sürecinde İstanbul Metropoliten Alanı yakın etkilenme bölgesinde önemli bir sanayi yerleşmesi niteliği kazanan Tuzla yerleşmesinin mekânsal ve işlevsel kimlik değişiminin tarihsel süreç üzerinden sanayi olgusunun etkileri bağlamında araştırılmasıdır. Tez çalışmasının sanayi yatırımlarının, özellikle Organize Sanayi Bölgeleri gibi örgütlü sanayi yatırımlarının, kentsel yerleşmelerin mekânsal ve işlevsel kimlik değerleri üzerindeki olası etkilerinin öngörülmesi ve kestirilmesine, yanısıra, sanayi kentlerinin maruz kalabileceği mekânsal ve işlevsel sorunların çözümlenmesine örneklem alanı düzeyinde katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmanın kaynak araştırması ve yöntem birbirini destekleyen?tamamlayan iki aşamadan oluşan bir süreç olarak kurgulanmıştır: Birinci aşama; kavramsal ve kuramsal/teorik temellere ilişkin yazılı?görsel kaynakların derlenerek, tez konusunun temelini oluşturan sanayi?sanayileşme süreçleri ve mekânsal etkilerinin algılanmasına?anlaşılmasına ve tez çalışmasının kuramsal temellerinin oluşturulmasına yönelik kavramsal altyapı oluşturulmuştur. İkinci aşamada, örneklem alanı olarak belirlenen Tuzla/İstanbul yerleşmesinin mekânsal karakteristik ve işlevsel kimlik değerlerinin yazılı?görsel kaynaklar kullanılarak araştırılması, elde edilen bilgilerin kavramsal ve kuramsal bilgilendirmelerden edinilen bulgular değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, İstanbul Büyükşehir ve Tuzla İlçe Belediyeleri?Kaymakamlığı?Organize Sanayi Bölgesi, Sanayi ve Ticaret Odaları vb. yerel siyasal ve ekonomik örgütlenmelerden edinilen faaliyet raporları?istatistikî veriler ile imar planları gibi materyallerden edinilen bilgiler kullanılmıştır. Diğer taraftan, Tuzla yerleşmesini temel alan tarihi kaynaklar, ansiklopedik bilgiler, bilimsel araştırma raporları gibi kaynak eserler incelenmiştir. Tez çalışması sonucunda üst ölçekli plan kararları ile organize sanayi yatırımlarının Tuzla İlçesinde yer seçmesinin, hızlı sanayileşme ve kentleşme olguları eşliğinde Tuzla ilçesinin işlevsel kimliğinde ve mekânsal gelişim sürecinde önemli değişimlere neden olduğu belirlenmiştir.
The aim of this thesis is examined that the spatial and functional characteristics of Tuzla settlement as an important industrial town in the hinterland of Istanbul Metropolitan Area depending on rapidly industrialization process focused on organized industrial zones. It is considered that this thesis is contributed to estimate the probable effects of the organized industrial zones on the spatial and functional characteristics of the industrial cities. Also, it attempts to make a positive contribution to solve the spatial and functional problems of developed cities by organized industrial zones as a case study. The methodological framework and literature research of this thesis are composed of two stages: The first stage is based on examination of the written and visual sources such as studies on industry-industrialization and organized industrial zones relating to the conceptual and theoretical explanations. Within this context, it aims to have knowledge about conceptual framework as based on the relations between industrialization and urbanization. The second stage consists of the determination of spatial and functional characteristics of Tuzla settlement as a case study area by using written and visual sources with the knowledge getting from the conceptual and theoretical explanations. In this framework, it analyzed and also evaluated the annual reports, statistical data, development plans-projects and their reports getting from Istanbul Metropolitan Municipality, Tuzla Municipality?Local Governments, Organized Industrial Zone Management, and also Chamber of Commerce and Industry. On the other hand, it is examined the visual?written sources, original historical texts, encyclopedically knowledge, scientific research reports and papers focused on Tuzla settlement. As a result of this thesis, it is determined that organized industrial investments located in Tuzla with the upper?scale planning decisions caused by significant changes in the spatial development process and functional identity of Tuzla (Istanbul) depending on the rapid urbanization and industrialization process.
