Evliya Çelebi Seyahatnamesi`ndeki büyü, sihir ve falın halkbilimi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Büyü ve fal, Türk halk biliminin inanışlar bölümünde yer alan önemli kavramlardır. Sihir ve tılsım ise tam olarak büyü olmasa da büyü ile yakından ilgili uygulamalardır. İnsanlık tarihi kadar eski olan bütün bu uygulamalar, Türk kültür hayatında tespit edilemeyen bir zamandan beri canlı olarak yaşamaktadırlar. Birtakım olayları kendi lehine çevirmek için büyüye başvuran insanoğlu, çeşitli hastalıklardan korunmak, şehir veya kasabaları zehirli hayvanlardan, doğal afetlerden korumak için de tılsıma başvurmuştur. Her ne kadar büyü ile karıştırılsa da günümüzde büyüden farklı uygulamalar için kullanılan bir kelime olan sihir ise, el çabukluğu ve göz yanılsamalarına dayanan, daha çok eğlenme amaçlı gösteridir. Bu üç kavramdan farklı olan fal ise insanların geleceklerini öğrenmek için başvurdukları işlemlerdir. Türk halk bilimine baktığımız zaman büyü, sihir, tılsım ve fal ile ilgili araştırmaların fazla olmadığını görmekteyiz. Ancak, üzerinde araştırma yapıldığı takdirde görülecektir ki, Anadolu insanının zengin hayal gücü sonucunda çok çeşitli şekiller arz eden bütün bu uygulamalar Anadolu'nun pek çok yerinde canlı olarak yaşamaktadır. Bunun sonucu olarak da bu alan Türk araştırıcıların çalışmalarını beklemektedir. Bu çalışma, Türk kültür tarihi, edebiyatı ve halk bilimi açısından önemli kaynak eserlerden biri olan Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde yer alan büyü, sihir ve fal ile ilgili metinlerin Türk halk bilimi açısından değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu esere dayalı olarak çalışma yapmamızın amacı, büyü, sihir ve falın 17. yüzyıldan günümüze nasıl geldiği ve nasıl devam ettiğini göstermek ve bundan sonra konu ile ilgili olarak yapacağımız çalışmalara zemin hazırlamaktır.

Magic and fortun are the important concepts which are believed in Turkish folklore. Witchcraft and amulet are not like magic but they have a close relation with it. All these ancient practices have been coming alive in Turkish folklore since unknown time.The human being turned to amulet to be protected from sickness, to save their cities and villages from poisonous animals, natural disasters and to change some events to their own benifets in their life.How ever witchcraft, is comonly confused with magic but it is used as a different word from magic. Indeed it is done by sleight of hand, eye mislead, and is commonly used for entertainment.The fortune which is different from these three concepts, is used to predict about the future of human. When we look at the studies of Turkish folklore we findout that there is no more research related to magic witchcraft,amulet and fortune. If we research we will see that these mentioned concepts had been the dream of Anadolian people for long time and they are still alive in those places. As a result this fact needs the research of Turkish investigators (researchers). This working is situated in (Evliya Çelebi Seyahatnamesi) which is, one of the important books in Turkish Culture, Letrature and Folklore, containing related texts about magic ,fortune and witchcraft.Our purpose, by researching on magic,fortune and witchcraft is to clearify how they came from 17th century to our life and to show that how they continoued up to now.Then we have the intention to prepare a great apportunaty to investigate about these topics.