İbn Sehlan Sâvî'nin mantık anlayışı

Abstract

İslam dünyasında mantık alanında olgun eserlerin verildiği XII. yy.'da yaşamış olan İbn Sehlan Sâvî, özellikle ?el-Besâiru'n-Nasıriyye fi İlmi'l-Mantık? adlı eserinde mantığın, kendi dönemindeki bütün meseleleri ile ilgili doyurucu açıklamalar vermektedir. Mantık konularını temelde tasavvurat-tasdikat ayrımı üzerinde ortaya koyan Sâvî, tasavvuratın bilgisini tanım, tasdikatın bilgisini ise kıyas yolu ile elde edeceğimiz kanaatindedir. Konuları genellikle İbn Sina'nın anlayışına uygun olarak ele alan İbn Sehlan Sâvî, önermenin üç unsurdan oluşması, kategorilerin mantığın konusu olarak değerlendirilmesi, mümkün, gerekli ve imkânsız olmak üzere üç türlü modal önerme kabul edilmesi gibi konularda kendisinden önceki mantıkçıların özellikle de İbn Sina'nın görüşlerini benimsemiştir. Bunun yanında kendisinin, zaman zaman İbn Sina'nın bazı değerlendirmelerini hatalı veya eksik bulduğu da görülmektedir.

Ibn Sahlan Sawi, a muslim logician of XII. century, dealt with nearly all problems of logic of his time in his works, especially ?al-Basair al-Nasıriye fi Ilm al-Mantiq?. Sawi, who explains the topics of logic through a distinction between conceptions (tasawwurat) and assertions (tasdiqat), maintains that we can be obtained the knowledge of conceptions by the definition and that of assertions by the syllogism. Sawi generally introduces the problems of logic in the same way of Avicenna?s and follow his predecessors especially Avicenna in some essential issues sucs as how many components the proposition consists of, whether the ten categories must be dealt with in logic and which modalities can be accepted. Despite of many parallelisms between Sawi and Avicenna?s considerations of the topics, it is occasionally possible to see that Sawi makes some critisims to Avicenna and find some faults and deficiencies in his treatments.