Bu tez kapsamında öncelikle çevresel gürültü ve buna paralel olarak madencilikte gürültü şartları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Gürültünün insan sağlığına etkileri ve bu konuda ülkemizde ve dünyada yapılmış yasal düzenlemelere değinilen çalışma kapsamında daha sonra kurulan deney düzeneği ile gürültü dağılımına etki edebilecek çevresel faktörler tespit edilerek, gürültünün arazide yayılımının bulunmasına yönelik deneysel çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda sıcaklık, nem, basınç, rüzgar hızı ve rüzgar yönü meteorolojik faktörler olmak üzere, fazla sayıda gürültü kaynağının olması durumu 10000 m2'lik bir alanda kurulan 121 ölçüm istasyonuyla diğer tüm gürültüden arındırılmış bir ortamda 7 farklı band merkez frekans değerlerinde yapılmıştır. Bununla beraber farklı seviyede gürültüler oluşturularak farklı gürültü düzeylerinin de yayılımı incelenmiştir. Yüzeyden yansıyan dalgaların etkisi yine deneysel olarak belirlendikten sonra açık işletmede uygulama çalışmalarına geçilmiştir. Elde edilen deneysel bilgiler doğrultusunda ve açık işletmelerde gürültü kaynakları belirlendikten sonra her bir gürültü kaynağının oluşturduğu eşdeğer gürültü seviyesi (Leq) hesap edilmiştir. Bunun yanısıra ocak içerisinde gürültünün nasıl yayılacağına yönelik bir tahmin modeli geliştirilmiştir. Bu model ile ocak içerisinin gürültü haritaları çizilerek, gerçek ölçüm sonuçlarının çizilen haritalarla birlikte verilmesi amaçlanmıştır. Yapılan deneysel çalışmalarla mesafeye bağlı gürültü yayılımı 0.9884, yansıyan dalgaların miktarı 0.90015, atmosfer şartlarının etkisi 0.56580 ve fazla sayıdaki gürültü kaynağının etkisi 0.62976 korelasyon ile bulunarak model çalışmasında ifade edilmiştir. Model uygulamasının yapıldığı Garp Linyitleri İşletmesi (GLİ) Tunçbilek açık işletmesinde 48-Panoda 312 ölçüm istasyonu kurulmuştur. Bu istasyonlarda gürültü kaydı yapılırken yine pano içerisinde kurulan meteoroloji istasyonunda da atmosfer şartları kayıt edilmiştir. Kurulan ölçüm istasyonlarında yaklaşık 95000 gürültü değeri okunmuştur. Elde edilen verilerin eşdeğer gürültü değerine çevrilmesiyle kullanılan Netcad 4.0 programı ile bölgenin gürültü haritası çıkarılmıştır. Ölçüm istasyonlarının şeve uzaklıkları, ocak yoluna uzaklıkları, gürültü kaynaklarına uzaklıkları çıkarılarak, atmosfer şartlarıyla birlikte formülasyona tabii tutularak bu noktalarda oluşacak gürültü seviyeleri model yardımı ile bulunmuştur.
In this thesis, environmental noise together with primary noise conditions in mining have been evaluated in detail. Effect of noise to the healt of human beings and the legal settings put into operation in Turkey and in the world have also been mentioned. Additionally, environmental factors affecting the noise dispersion have been defined by the use of experimental set up installed for this purpose. Following that, experimental works have been carried out to ascertain the dispersion mechanism of the noise in the open fields. During this work, experiments were realized in a field having 10000 m2 area purified from any noise on 121 survey stations with 7 different frequency values. Meteorological factors such as temperature, humidity, pressure, velocity and direction of wind were also taken into consideration. In addition, the dispersion of the noise in different levels composed on purpose was examined. The effect of the noise waves reflected from any surface was experimental investigated. Hereafter, application of experimental works was made on an open cast mine. After the sources of noise at open cast mines were assessed by the usage of the experimental data, the equivalent level of noise (Leq) was calculated for each source of noise. Nevertheless, an estimation model was developed aimed at finding how the noise is dispersed at an open cast mine. By the utilization of this model, noise map of the open cast mine was drawn. It was the scope of this work to give the map of noise together which was obtained through in-situ measurements and from the model developed. The correlations are obtained such as 0.9884 for the dispersion of the noise depending on the distance, 0.90015 for the reflected waves of noise, 0.56580 for the effect of meteorological factors and 0.62976 for the effect of multiple sources of noise respectively and expressed in the model work. 312 survey stations were set up at the Panel 48 of Tuncbilek open cast mine, Western Lignite Corporation (WLC) where the noise model was applied. While recording the noise data at these stations, atmospheric conditions were also recorded from the meteorological station installed in-situ. Approximately 95000 values of noise were recorded from these stations. By the use of the program Netcad 4.0, the map of noise was drawn after the transformation of the noise data to the equivalent levels of noise. The distances of the survey stations to the bench slopes, to the haul roads and the sources of noises were first determined. However, the data were used in a formula together with the atmospheric data in order to introduce the noise levels expected in any area of the open cast mine by the employment of the model developed during this work.
