Sunulan çalışmada; koyunlarda embriyonik ölümlerin belirlenmesinde direkt bir yöntem olan real-time ultrason ve indirekt bir yöntem olan plazma progesteron düzeyleri ile embriyonik ölümlerin insidansı belirlenmiş ve mevcut kayıplar değerlendirilmiştir. Çalışma materyalini en az bir doğum yapmış, 2-5 yaşlı, aynı bakım ve beslenme şartlarında barındırılan, flushing uygulanan, 17 Eylül-7 Ekim tarihleri arasında doğal aşım yaptırılan 60 gebe Konya Merinosu ırkı koyun oluşturdu. Doğal aşım yaptırılan koyunların ilk gebelik muayeneleri aşım sonrası 18. günde B- model, linear array, 5-7.5 MHz rektal probu bulunan real-time ultrason (Scanner 480 Vet, Pie Data Medical, Maastrich, Netherlands) ile transrektal yoldan yapıldı. Aşım sonrası 18. günde gebe olduğu belirlenen koyunlara izleyen 22, 26, 30 ve 34. günlerde 4 kez daha transrektal ultrasonografik muayene uygulandı. Ayrıca embriyonal dönemde yapılan ultrasonografik muayenelere ek olarak, aynı muayene günlerinde (18, 22, 26, 30 ve 34. gün) plazma progesteron düzeyi enzyme immunoassay (EIA) yöntemiyle belirlendi.. Onsekizinçi günde yapılan ultrasonografik muayenede 73 koyundan 60'ında gebelik belirlendi. Gebeliği belirlenemeyen veya gebelik şüpheli hayvanlar çalışmaya dahil edilmedi. Onsekizinçi günden başlayarak 34. güne kadar 5 kez ultrason muayenesi yapılan 60 gebe koyunda 79 embriyo belirlendi ve 7 (% 8.9) embriyonik ölüm tespit edildi. Bu ölümlerin 2'si 22. gün, 4'ü 26. gün ve l'i de 34. günde yapılan muayenelerde belirlendi. Plazma progesteron düzeyleri >1 ng/ml olanlar gebe olarak kabul edildi. Ancak embriyonik ölüm gerçekleşen hayvanlarda plazma progesteron düzeylerine göre gebeliğin sonlandığına veya ikiz gebeliklerde embriyolardan bir tanesinin öldüğüne karar verilemedi. 56 Daha önceki çalışmalarda da belirtildiği gibi embriyonik ölüm çalışmalarında başlıca 4 sorunun olduğu ifade edilmektedir. Bunlar, insidansı nedir, ne zaman meydana gelir, sebebleri nelerdir ve önlenmesi için neler yapılabilir. Ultrason bu dört sorudan ilk ikisine çözüm olabileceği kanısına varıldı. Sonuç olarak plazma progesteron düzeyinin embriyonik ölümlerin belirlenmesinde yetersiz kaldığı, ultrsonun ise gerek ölümlerin ne zaman meydana geldiği ve gerekse insidansının belirlenmesinde güvenilir bir yöntem olduğu kanısına varıldı.
In the present study, incidence of embryonic mortality in ewes was determined directly by real-time ultrasonography and indirectly by changes in level of plasma progesterone. Then the results were evaluated. Primiparous and multiparous Konya Merino ewes (n=60), which were housed under the same conditions, were flushed and naturally mated between September 1.7 and October 7. The first pregnancy detection was done transrectal!}' 18 days after mating by using B- model, linear array, 5-7.5 MHz real-time ultrasonography (Scanner 480 Vet, Pie Data Medical, Maastrich, Netherlands). Ewes, which were confirmed pregnant on day 1 8, were repeatedly examined by ultrasonography for pregnancy 22. 26, 30, and 34 days after mating. Blood samples were collected simultaenously with ultrasonography and plasma was stored at -20 C until measurements of plasma progesterone with enzyme immunoassay (EIA). Of 73 ewes, 60 ewes were pregnant on day 18. Remain ewes, which were not pregnant or suspicious, were excluded from the study. From day 18 until day 34, 60 pregnant ewes were examined by ultrasonography, and 79 embryos were detected and embryonic mortality rate was 8.9 % (7 of 79 embriyos). Of these embryonic mortalities, 2 on day 22, 4 on day 26 and 1 on day 34 happened. Ewes with > 1 ng/ml of plasma progesterone were considered pregnant. However, plasma progesterone levels were not correlated with embryonic mortalities (i.e., it did not decrease following embryonic death). Also, it was decided that progesterone level was not a good indicator of embryonic mortality in twin pregancies when only one embryo is dead. When embryonic mortality is of concern, there are four important questions; 1) What is the incidence; 2) When does it happen; 3) What are the reasons; 4) What can be done to prevent it? It was aggreed that ultrasonography could answer the first two questions. As a result, measurements of plasma progesterone levels are not sufficient to determine embryonic mortality. However, ultrasonography is a dependable method to determine the time and the incidence of the embryonic death.
