Yeraltı madenciliğinin en önemli sorunlarından birisi, maden içindeki solunabilir toz konsantrasyonunun yönetmeliklerde belirtilen limitlerin altına indirilmesidir. Toz insan sağılığı açısından tehlikeli olabildiği gibi patlamalara da yol açmasından dolayı dikkatle izlenmelidir. Bu nedenle toz ölçümü ve kontrollerinin önemi her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde de yeraltı ve yerüstü madenlerinde meydana gelen kazalar ile çalışma koşullarının nedeni olduğu meslek hastalıkları halen önemini sürdürmektedir. Özellikle kömür madenciliğinde yeraltı çalışma koşullarının neden olduğu meslek hastalıkları ihmal edilmeyecek kadar önem taşımaktadır. Çalışanların meslek hastalıklarına karşı korunması, rahat ve güvenli çalışma ortamı oluşturacak, hastalık sonucu ortaya çıkan işgücü kaybım azaltacak ve dolayısıyla üretim artışını da beraberinde getirecektir. Toz oluşumunu etkileyen bir çok faktör vardır. Toz konsantrasyonu, müsaade edilebilir maksimum miktardan fazla olmamalıdır. Tozla mücadelede; toz oluştuktan sonra bunların çalışma yerinden uzaklaştırılması, değişik yöntemlerle bastırılması ve belirli yerlerde izole edilmesi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Bu çalışmada; toz ölçümlerinin alındığı işletmeye ait bilgiler, yeraltı işletmelerinde karşılaşılan toz sorunu, toz örnekleyici aygıtlarının tanıtımı, Orta Anadolu Linyitleri (O AL) işletmesinde 1997- 2001 yıllan arasında yapılmış ve kaydedilmiş olan havadaki toz konsantrasyonu ölçümleri istatistiksel olarak yorumlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak öncelikle tüm veriler çalışına yerlerine göre sınıflandırılmış, veri grubu istatistiksel analize sokularak, Varyans Analiz değerleri ve aylara göre toz yoğunluk grafikleri çıkartılmış, çalışma yeri ve işçilik gruplarına göre ocağın uzun süreli solunabilir toz koşullan belirlenmiştir. Tüm verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesi sonucunda; üst taban yolundaki toz yoğunluğu 4.7499 ± 0.1465 mg/m3, alt taban yolundaki toz yoğunluğu 1.5382 ± 0.2387 mg/m3, tavan ayaktaki ortalama toz yoğunluğu 4.3521 ± 0.1643 mg/m3, taban ayaktaki ortalama toz yoğunluğu 4.5021 ± 0.1837 mg/m3, hazırlık bacasıdaki ortalama toz yoğunluğu 3.5341 ± 0.3221 mg/m3, taban ayak operatörlerinin maruz kaldığı toz yoğunluğu 3.9486 ± 0.2341 mg/m3, tavan ayak operatörlerinin maruz kaldığı toz yoğunluğu 3.7148 ± 0.2297 mg/m3, hazırlık bacası operatörlerinin maruz kaldığı ortalama toz yoğunluğu 4.4728 ± 0.2093 mg/m3 olarak bulunmuştur.
It is high of importance to reduce the respirable dust concentrations in underground mining under the maximum allowable limits set by the legislation. As the dust pozes a danger to the life of miners as well as it causes explasions, it should be observed carefully. Therefore, the importance of dust measurement and its control increases day by day. Industrial accidents and occupational diseases encountered in underground and open pits in Turkey still keeps its touchiness. Especially, occupational disease caused by the working conditions in coal mining has a considerable attention. Prevention of the miners from occupational disease will result in a comfortable working condition as well as an increase in the production capacitiy. There are many parameters affecting the formation of dust. Dust concentrations should not be higher than maximum allowable limit set by the law. In order to struggle with dust, the formation of dust shold firstly be stopped, however after the constitution of dust, it should be removed or suppressed from the mine environment as rapid as possible. In this work, the working conditions in Middle Anatolia Lignite Enterprise (MAL) related to dust are given together with the statistical evaluation of dust concentrations measured between the years 1997 and 2001. As a result, the working places are classified according to their respirable dust concentrations.
