Bu çalışmanın amacı; osteoporozun çene kemiklerinin trabeküler yapısında meydana getirdiği değişikliklerin, panoramik radyograflara uygulanan radiomorfometrik ölçümler ve direk dijital radyograflara uygulanan dijital analiz yöntemleri aracılığı ile radyografîk olarak tesbit edilip edilemeyeceğini saptamak ve bunların sonuçlarını kemik mineral densitesi ölçüm sonuçlarıyla karşılaştırmaktır. Çalışmamıza katılan hastalarımızdan birer panoramik radyograf ve sağ ve sol mandibuler posterior bölgelerine ait olan birer direkt dijital radyograf alındı. Panoramik radyograflar üzerinde mandibuler kortikal genişlik, panoramik mandibuler indeks inferior, A/B oranı ölçüldü ve inferior korteks morfolojisi değerlendirildi. Hastaların yaşlan ve mandibuler diş sayılan kaydedildi. Image Java (1.28) programı kullanılarak premolar-molar bölgeye ait olan direk dijital radyograflar 16-bitten 8-bite dönüştürüldü. Foramen mentale hizasından, dişler arası mesafenin izin verdiği ölçüde büyük ve mümkün olduğu kadar apikalde olacak şekilde dikdörtgen ilgi alanları oluşturuldu. Görüntülerimiz trabeküler kemiği temsil edecek şekilde segmente edildi. Binari görüntümüzdeki siyah alanlar, trabeküler kemiğe karşılık gelen alanlardır. Daha sonra programın 'out line' komutu kullanılarak bu siyah alanların etrafını tek piksel çevreleyecek şekilde dış hatları elde edildi. Box Counting yöntemiyle bu dış hatlann fraktal boyutlan hesaplandı. Çalışmamızın sonucunda; osteoporozla en yüksek ilişkiyi radiomorfometrik ölçümlerden kortikal morfolojinin gösterdiğini (p<0.01), osteoporotik hastalarda diş sayısının daha az olduğunu (p<0.05), fraktal boyutun osteoporotik hastalarda kontrol grubuna oranla daha yüksek olduğu bulundu.
The aim of this study was to determine whether osteoporotic changes in jaw bones can be detected with the use of radiomorphometric measurements performed on panoramic radiographs and digital analysis techniques performed on direct digital radiographs and to compare their results the with bone mineral density measurements. One panoramic radiograph and two direct digital radiographs from right and left mandibular posterior regions were obtained from every patient included in our study. Mandibular cortical width, panoramic mandibular index inferior, A/B ratio were measured and inferior cortex morphology was evaluated from panoramic radiographs. The ages of the patients and the number of mandibular teeth that were present were recorded. By using Image Java (1.28) programme, 16-bit images were converted to 8-bit and regions of interest were created between the first premolar and second premolar teeth. The images were segmented to black and white areas. Again by using Image Java programm the boundary lines of these black regions were obtained with 'out line' command. The fractal dimensions of these boundary lines were calculated with Box Counting Method which was provided with Image Java. As a result, we found that the inferior cortex morphology showed the highest correlation with osteoporosis (pO.Ol); the osteoporotic patients had less teeth than control subjects (p<0.05); fractal dimension was higher in osteoporotic patients than control subjects; and in our control group, the fractal dimension had a negativ correlation with the number of teeth (p<0.01).
