Bu çalışmada, koçların aşım sezonunda ve aşım sezonu dışında skrotal yapıların ultrasonogram görünümü, testis ve epididimislerdeki patolojik lezyonların belirlenmesinde ultrasonografinin kullanılabilirliği, testis büyüklüğündeki mevsimsel değişikler ve testis ölçüleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Materyal olarak Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü'ne ait, yaşları 1-7 arasında değişen 101 baş koç kullanıldı. Koçların tamamında aşım sezonu dışında (Nisan-Mayıs.1995) skrotal yapıların klinik ve ultrasonografik muayenesi yapıldı. Patolojik lezyon tespit edilen 20 koçta bu muayeneler aşım sezonunda (Ekim-Kasım 1995) tekrarlandı. Bu koçların 18 1 kestirilerek skrotal yapılar makroskobik ve mikroskobik olarak incelendi. Klinik ve ultrasonografik muayenelerde normal olan 2.5 yaşlı ve benzer kon- disyonlu 8 baş merinos koç seçilerek, aşım sezonu dışında 4 (Aralık- Mayıs) ve aşım- sezonu içerisinde 4 (Ağustos - Kasım) kez olmak üzere fiziksel (testis hacmi, skrotal sirkumferens, testis uzunluğu, testis çapı) ve ultrasonografik (testis çapı, mediastinum testis çapı) testis ölçümleri yapıldı. Ultrasonografik mauyenede skrotum derisi ve altındaki katlar birbirinden ayırt edilemeyen hiperekojenik bir bant şeklinde, testis paranşimi homojen yapıda ve orta de recede ekojenik olarak gözlendi. Mediastinum testis, testisin merkezinde hiperekojenik çizgi şeklinde görüldü. Kauda epididimis testis paranşimine göre ekojenitesi daha az, hafif heterojen yapıda ve rutin olarak görüntülendi. Kaput epididimis testis paranşimine göre daha hipoekoik ve homojen yapıdaydı. Ancak pleksus pampiniformisler bazen kaput epididimisin görülmesini engellemekteydi. Pleksus pampiniformisler teslislerin prok- simalinde çevresi ekojenik iç kısmı anekoik tubuler yapılar olarak gözlendi. Korpus epididimis ve duktus deferens ultrasonografik muayenede görüntülenemedi. Sekiz vakada meydana gelen değişiklikler hem klinik hem de ultrasonografik olarak belirlendi. Ancak 12 vakada skrotal yapılardaki değişiklikler sadece ultrasonografiyle tespit edilebildi. Klinik değişiklikler gözlenen vakaların postmortem makroskobik ve mikroskobik muayenesinde spermatikgranulom,varikosel, periorşitis epididimitis, subskrotal ve skrotal apse teşhis edildi. Ultrasonografik olarak teşhis edilen lezyonların postmortem makroskobik ve mikroskobik incelemelerinde bir vakada kauda epididimiste spermatik granulom, diğerlerinde ise testis paranşimlerinde farklı derecede dejenerasyon, kalsifikasyon, nekroz ve bağ doku artışı olduğu gözlendi. Fiziksel testis ölçümlerinde ise skrotal sirkumferens, testis hacmi, testis uzunluğu ve testis çapının aşım sezonu içerisindeki fiziksel ölçüm ortalamaları, aşım sezonu dışındaki ortalamalarından daha yüksek ve ölçümler arasındaki fark önemli bulundu (P<0.05). Ultrasonografik testis çapı ile mediastinum testis çapının sezon içi ortalamaları, sezon dışı ortalamlarından daha yüksek olmasına karşılık fark önemli bulunmadı (P> 0.05). Fiziksel (skrotal sirkumferens, testis hacmi, testis uzunluğu, testis çapı) ve ultrasonla (testis çapı) yapılan testiküler ölçümler arasında pozitif yönde korelasyon bulundu (P<0.001). Mediastinum testis çapı ile bu parametrelerden sadece fiziksel ve ultrasonografik testis çapı arasında korelasyon bulundu (P< 0.001). Fiziksel testis uzunluğu ve testis çapı ile ultrasonografik testis çapı ve mediastinum testis çapının sağ testise ait ölçümleri sol teslisten daha yüksek bulunmasına karşılık, ölçümler arasındaki fark önemli değildi (P<0.05). Sonuç olarak, ultrasonografi testis ve epididimisteki fizyolojik ve patolojik değişikliklerin belirlenmesinde klinik muayenelere ilave olarak kullanılabileceği, koçlarda mevsimin testis büyüklüğünü etkilediği ve testiküler ölçüler arasında önemli bir korelasyon bulunduğu, bazı testiküler ölçümlerin belirlenmesinde ultrasonografiden yararlanılabileceği kanısına varıldı.
Ultrasonographic appearance of the scrotal contents, efficiency of ultra sonography for the diagnosis of testicular and epididymal lesions, alterations in the tes ticular size with regards to season and the relationships between different testicular measurements of rams were evaluated. The study was conducted on a total of 101 rams, belongs to Animal Research Institute of Konya, aged between 1 to 7 years old. Scrotal contents of rams were examined clinically and ultrasonographically in the non-breeding season, April - May, 1995. Twenty rams with testicular or epididymal lesions diagnosed in the first examinations were re- examined in the breeding season, October - Nowember, 1995. Eighteen rams out of 20 were slaughtered and precise nature of the lesions were detected by macroscobic and histopatologic evaluation. Eight Merino rams, 2.5 years old, with equal body condition were grouped and testicular dimensions i.e. testes volume, scrotal circumference, testes lenght and testes diameter were measured clinically. Additionally, diameter of individual testicle and mediastinum testes were detected ultrasonographically. Measurements were made totally eight times, four in breeding season, August to November and four in non - breeding season, December to May. Scrotal skin and subscrotal layers coult not be distinguished and were observed together as a hiperechogenic band in sonographic examination. Testes parenchyma was homogeneous and moderately echogenic. Mediastinum testes was seen as a hi perechogenic line in the center of the testes. Cauda of the epididymis was less echogenic compared to testes and observed slightly heterogeneous in all cases. Caput epididymis was less echogenic than the testicular paranchyma and was homogeneous in appearance. Caput of the epididymis could not be seen regularly due to masking of the pampiniform plexus which were observed as anechoic tubuler structures surrounded by an echogenic area on the testes. Corpus of the epididymis and ductus deferens could not be seen ult rasonographically. In eight rams out of twenty, pathological changes were detected both by clinical and ultrasonographic evaluation. However, the alterations in the remaining 12 rams could only be diagnosed by ultrasonographic imaging. Postmortem macroscopic and his topathologic examination revealed that the precise nature of the lesions are spermatic granulom, varicocele, periorchitis-epididymitis, subscrotal abcess and scrotal abcess. A case of spermatic granulom in cauda of the epididymis, and testicular degeneration, cal- 57 Ar' £> 0.05). Scrotal circumference, testes volume, length and diameter values obtained by physical and ultrasonographic method were positively correlated with each other (P <0.001). Diameter of the mediastinum testes was correlated with testes diameter values obtained both by physical and ultrasonographic methods (P < 0.001). Although testes length and the readings of the mediastinum testes diameter for the right testicle are higher than those from left testicle, no significant dif erence was de tected (P< 0.05). As a conclusion, ultrasonography can be used as a diagnostic tool to monitöre physiologic and pathologic changes in testes and epididymis in addition to the clinical evaluation methods employed in rams and to measure out testes dimentions. Testicular measurements were correlated with each other and varied with regards to season, i.e. breeding and non - breeding season.
