Hafız İbn Kesir, VIII/XIV. asırda Memlüklülerin hâkimiyeti döneminde Şam bölgesinde yaşamış meşhur bir İslam âlimidir. O, tefsir, hadis, tarih ve biyografi gibi birçok sahada temayüz etmiş bir ilim otoritesidir. O'nun hocaları arasında Şeyhülislam İbn Teymiyye, Şeyhülislam Burhan el-Fezari, Hafız Mizzî ve Hafız Zehebî gibi dönemin meşhur simaları bulunmaktadır. Dımaşk'ın bazı medreselerinde müderrislik yapan İbn Kesir'in yetiştirmiş olduğu birçok değerli talebesi kendisinden sonra önemli hizmetler ifâ etmiştir. Hafız İbn Kesir, genç yaştan itibaren eser te'lif etmeye yönelmiştir. Eşine ender rastlanan bu değerli eserleri, O'nun sağlığında şöhret bulmuş ve günümüzde de itibarından bir şey kaybetmemiştir. Geniş muhtevalı ve sistematik eserleri, O'nun ne derece berrak bir dimağa sahip bir şahsiyet olduğunu ve değişik ilimlerde derya bir âlim olduğunu gösteren en önemli şahittir. İtikad yönünden Eş'ari mezhebine mensup olan İbn Kesir, amelde ise Şafii mezhebindendir. İbn Kesir, İmadüd'din, hafız, muhaddis, müfessir, fakih nakkad, müderris gibi unvanlarla anılmıştır. Gerek muasırlarından gerekse sonraki dönemde İbn Kesir'i değerlendirmeye tabi tutan âlimler, O'nun rivayet ilimlerindeki üstünlüğüne, tefsir, hadis, fıkıh ve usûldeki otoritesine dikkat çekmişlerdir. Geçmişten günümüze intikal eden tefsirler arasında Taberî Tefsiri'nden sonra en makbul ve en muteber kaynak, İbn Kesir'in ?Tefsiru'l- Kur'ani'l- Azim? adlı eseridir. Tefsir sahasında eser vermiş, İmam Suyutî ve Şevkanî gibi müfessirler de O'nun bu tefsirinin eşsiz olduğunu ve bir benzerinin te'lif edilmediğini belirmişlerdir. İbn Kesir'in Tefsir'ini incelediğimizde, Kur'an'ı Kur'anla, Kur'an'ı sünnetle ve Kur'an'ı sahabe ve tabiîne dayandırılan sözlerle tefsirini tanzim ettiğini görürüz. Tefsir usûlü hakkında, Kur'an'ın Kur'an'la tefsirinin en güzel metod olduğunu belirten İbn Kesir, âciz kalındığında, hadise başvurulması gerektiğini ve onun Kur'an'ı açıklayıcı bir özellik taşıdığını ifade etmektedir. Bu aşamadan sonra, sahabe ve tabiîlerin sözlerinerine müracaat edilebileceğini söylemektedir. İbn Kesir kolay ve kısa ibarelerle, ayeti kerimelerin zahirini esas alarak, ilmî gücünü Allah Teâlâ'nın muradını anlamaya, dine ve dünyaya müteallik faydaları tesbit etmeye harcamak suretiyle bir tefsir ortaya koymuştur. İbn Kesir, Kur'an-ı Kerim'e, sahih rivayetlere, akla ve sünnetullah'a ters düşen uydurma rivâyetleri sened ve metin tenkidinden geçirerek önemli bir kriter ortaya koymaktadır. İbn Kesir'in uydurma rivâyetleri sened ve metin tenkidine tabi tutması, eserini en sahih ve güvenilir kaynaklar arasına yerleştirmiştir. Genel olarak İbn Kesir tefsir'inin temel özellikleri bunlardır. Bu çalışmada ortaya koymaya çalıştığımız husus, tefsir usûlü açısından rivayet tefsiri olarak değerlendirilen ?Tefsiru'l- Kur'ani'l- Azim? adlı eserinde İbn Kesir'in aslında yer yer birtakım dirayet uygulamalarına girmiş olmasıdır. Dolayısıyla İbn Kesir tefsiri için bir ön kabul olan rivayet tefsiridir kanaatinin, İbni Kesir tefsiri'nde bulunan diğer bir takım hususiyetleri gölgelediği kanaatindeyiz. Eserler değerlendirilirken ve tasnif edilirken elbette ki genel geçer usûl çerçevesinde değerlendirilmelidir. Ancak bu değerlendirmeler yapılırken kapsamlı, her açıdan ve ön yargısız bakış açısı araştırmalarda yeni bir takım tespitlerin de yapılabilmesine yardımcı olur. Elbette ki Tefsiru'l- Kur'ani'l- Azim'in kategorik olarak rivayet tefsiri olduğu bir gerçektir. Ancak bu kabulün eserin diğer hususiyetlerini, özellikle de dirayet yönünü örtmemesi gerektiğini ifade ediyoruz.
Hafiz İbn Kesir is a well known Islamic scholar who lives in Mamelukes period in Damascus region, in VIII/XIV century. He is a science authority who comes to fore in many field as interpretation, hadith, history and biography. His prelectors are famous scholars of the term as Shaykh al-islam İbn Teymiyye, Shaykh al-Islam Burhan el-Fezari, Hafiz Mizzî and Hafiz Zehebî. The students of Ibn Kesir who worked as mudessir (professor) at some madrasahs (Islamic Schools) in have implemented very important services after him. Hafiz İbn Kesir, began to compilate written works since young age. Those rare works have been famous at his time and today they didn?t lose their value. Those works includes wide context and they are systematic, they are the most important witnesses which show how much he has bright mind and he looks like sea at various sciences. İbn Kesir was included in superstition Eş?ari doctrine but practically he was included in Shafii doctrine. He awarded titles as İbn Kesir (editor), îmadüd?din (imam of religion), hafiz, muhaddis (scholar of hadith), müfessir (glossator), canonist, nakkad, müderris (lecturar). The scholars either who are contemporaries or are living in future periods and who evaluate İbn Kesir attracted his superiority and authority at narrative sciences, commentary, hadith, Islamic law and practice. İbn Kesir?s ?Tefsiru?l- Kur?ani?l- Azim(Commentary of Holy Qor?an)? work is the most valuable and esteem resource among the commentaries (commentary of Qor?an) works which arrive from past to today. The glossators who wrote works in Tefsir (Commentary of Qor?an) as Imam Suyutî and Şevkanî stated that his commentary work was unique and has no any similar one. When we examine the commentary work of İbn Kesir, we see that the Qor?an is commented by Qor?an, hadiths, sayings of companions of our Prophet. İbn Kesir who stated that commenting the Qor?an with Qor?an is the most beautiful method among commentary methods, when becomes incapable, hadith can be applied and it has explanatory feature to Qor?an. After this phase, the sayings of companions of our Prophet and Tabi?în can be applied. İbn Kesir composed a commentary of Qor?an with easy and short statements, based to verses, through determining intend of Allah, the benefits for religion and world. İbn Kesir set forth an important criterion through passing from criticism against to Holy Qor?an, tradition of Allah and mind. İbn Kesir applied false narrations to evidence and task comment. This case placed his work among the most correct and safe works. Main features of Commentary of İbn Kesir are generally as abovementioned. The point that we would like to present in this study is İbn Kesir?s applying some sense applications in his commentary work ?Tefsiru?l- Kur?ani?l- Azim? which is evaluated as narration commentary in commentary method. So, we think that the view ?it is a narration commentary which is pre-acceptance for İbn Kesir commentary work? shaded other points in İbn Kesir?s commentary work. While the works are evaluated and classified, of course they must be evaluated in scope of general accepted methods. While those evaluations are applied it helps to do some of determinations with unprejudiced views in the researches. Of course, it is a fact that Tefsiru?l- Kur?ani?l- Azim is a narration commentary as categorically. But we express that this acceptance must not cover the other features of the work especially sense feature.
