Sa‘di-yi Şîrâzî’nin yolculuklarının “Gülistân” eseri üzerindeki etkileri

Abstract

XIII. yüzyılda yaşayan Sa‘di-yi Şîrâzî (öl. 691/1292), adı günümüze kadar ulaşan İran’ın en büyük şairlerindendir. Yaklaşan Moğol istilası nedeniyle eğitim görmek için Bağdat’a giden ve oradan da uzun bir yolculuğa çıkan şair yaşadığı dönemin siyasî-sosyal olaylarını içinde barındıran önemli eserler kaleme almıştır. Bu eserler arasında adından en çok bahsettiren “Bûstân” ve “Gülistân”dır. “Bûstân” 655/1257 yılında mütekârib bahrinde yazılmıştır. 5000 beyitten oluşan didaktik bir manzumedir. Diğer eseri “Gülistân” ise “Bûstân”dan bir yıl sonra 656/1258 yılında yazılmıştır. Nazım ve nesrin iç içe olduğu bu eser, Sa‘dî’nin diğer eserlerinden üslûp ve içerik açısından ayrılarak hemen hemen her şairin rahle-i tedrisinden geçmiştir. “Gülistân” Sa‘dî’nin hayatından anekdotlar sunması ve yaşadığı deneyimleri okuyucuya aktarması açısından önemli bir eserdir. “Gülistân”da anlatılan hikâyelerin çoğu, şairin uzun yolculukları sırasında karşılaştığı kişilerden ve başına gelen olaylardan edindiği tecrübeler üzerinedir. Bu çalışmamızda Şîrâz’ın içinde bulunduğu karmaşa sebebiyle ülkesinden ayrılan Sa‘dî’nin “Gülistân” eserinde dile getirdiği uzun yolculuklar ele alınacak ve bu yolculukların “Gülistân”da nasıl işlendiği üzerinde durulacaktır.

Sa‘di-yi Şîrâzî (d.691/1292), who lived in the XIII. Century and whose name has reached the present day, is one of the greatest poets of Iran. The poet, who went to Baghdad for a training trip due to the upcoming Mongol invasion and took a long journey then, wrote up important works containing the political-social events of his time. Among these works, “Bustân” and "Gulistan" are the ones which make an indelible impression most. “Bûstân” was written in the year of 655/1257 in the pattern of mütekârib bahri (a poem pattern). It is a didactic poem consisting of 500 couplets. His other work “Gülistân” was written in the year of 656/1258, a year after “Bûstân”. This work in which poetry and prose are intertwined vary from the other works of Sa‘dî in terms of style and content and it has been studied and thought on by almost all poets. “Gülistân” is an important work in terms of presenting anecdotes from Sa‘dî’s life and transferring his experiences to the reader. Most of the stories described in “Gülistân” are about the experiences that the poets gained during his long journeys and the events that happened. This study is intended to deal with the long journeys mentioned by Sa‘dî’ in “Gülistân” after he left his country due to the chaos in Şîrâz. The effects of these journeys on “Gülistân” will also be emphasized.