Yeni Eleştiri kuramının, eserlerin bağımsız birer yapı olduğu ve kendi kendine
yeterliliği prensibinden hareketle, bu makale, konusunun şekillenmesi için referans olarak
seçilen gezi edebiyatı metinlerinin sunduğu tanımlamalar ve betimlemelere olabildiğince
sadık kalarak, insan yaşamı için merkezî bir mekân olma niteliğine sahip ve bununla birlikte
kimlik, kültür ve kişilik gibi olgularla da bağlantılı olan ve bunun yanı sıra teknik ve
teknolojik sahada kaydedilen ilerlemelerin bir sonucu olarak mekânlararası etkileşimin daha
sık ve daha hızlı gerçekleştiği son iki yüzyılın kayda değer sorunsallarından olan ev ve yurt
algısına dair bir inceleme sunmayı hedefliyor. Bu bağlamda, referans olarak seçilen metinler,
yalnızca deneyimsel nitelikleriyle değil aynı zamanda “gezi edebiyatı teorisi eseri”
nitelikleriyle bağlantılı olarak da ele alınacaktır. Dolayısıyla, algılayıcı özne olarak insan ve
algınanan nesne olarak mekân diyalektiğinden hareketle, gezgin-yazar olarak
nitelendirilebilecek çağdaş yazarlar tarafından, evlerinden ve yurtlarından, alışılmış ve
sıradan olandan uzakta, dünyanın çeşitli yerlerinde gerçekleştirilen gezi deneyimlerinin
edebî boyut kazanmış hâli olan gezi edebiyatı eserleri, içerdikleri parçalar aracılığıyla, bu
makalenin konusu olan mekân algısı paradigmasına yaklaşımda izlenecek tutumu birincil
elden besleyeceklerdir. Böylelikle, belirli bir mekânsal gerçekliği yansıtan kavramlar olan ev
ve yurdun gezgin-yazar açısından algısı noktasında, biri diğerinden bağımsız şartlarda
gerçekleşmiş olsa dahi birbirini besleyen ya da tamamlayan bireysel deneyimler neticesinde
yazıya aktarılan tanımlama ve yaklaşımlar üzerinden mekân algısı meselesinin farklı
boyutları göz önüne serilecek, bu sayede de mekân olgusuna dair önerilecek olan herhangi
bir yargının hem bütünselliğine hem de eksikliğine vurgu yapılmış olacaktır.
In relation with technical and technological progress that have made the
communication between places faster and more frequent, the conception of home represents
a significant issue in twentieth and twenty-first centuries. Home, a conceptual notion
designating a central place for human living, refers to a symbolic place which is also related
to terms like identity, culture and personality. The notion of home embodies particular
conditions regarding the relation between human being as perceiver subject and place as
perceived object. By choosing New Criticism as the method to approach the contemporary
literary works selected for the development of this work2 after their potential quality to be
part of a “travel literature theory”, this paper aims to constitute a definition of place from the
perspective of literary travelers who carry out considerations about the signification of place
from their own personal experiences that are taken place in elsewhere, in other-place, in
places situated far from home, far from the ordinary, the familiar, the known. Realized in
situations and conditions being independent from each other, those experiences, through
their complementary or supporting quality which is reported inside literary works in forms
of definitions and approaches, will help to reveal several aspects concerning the conception
of home which reflects a particular spatial reality. In this respect, the result of this work will
show that all kind of judgement about a definition of home is at the same time adequate and
inadequate due to complexity of conception of place.
