14. yüzyılda Hüsam Kâtib tarafından yazılmış olan Dâsitân-ı Cümcüme Sultan,
Feridüddin Attâr’ın eserinden iktibas edilen dinî-didaktik mahiyette küçük bir manzumedir.
Hikâyede Hz. İsa’nın yol üzerinde bir kuru kafa ile karşılaşması ve kuru kafayı diriltmesi konu
edilmiştir. Kuru kafanın cehennemde başından geçen olayların anlatıldığı bölümler fantastik
bir düzlemde ele alınmış olmakla birlikte; insanlara cehennem ahvalinden haberler verilmek
suretiyle metin didaktik bir özellik kazanmıştır. Hikâyenin değişik kütüphanelerdeki mecmua
ve cönklerde bulunan mesnevi örnekleri çeşitli araştırmacılar tarafından işlenmiştir. Türk
edebiyatında tespit edilebilen tek mensur örnek ise çalışmamızda incelediğimiz Hazâ Kitâb-ı
Cümcüme-i Mübârek başlıklı metindir. Çalışmamızda bu metin yeni harflere aktarılarak
tanıtılmış, hikâyenin motif sırası mesnevi nüshalarıyla karşılaştırılmış, hikâyede karakteristik
özellik gösteren kuru kafa ve kemikten diriltme motifleri üzerinde geniş olarak durulmuş, söz
konusu motiflerin Türk halk anlatılarında tespit edilebilen örnekleri gösterilmiştir.
Dâsitân-ı Cümcüme Sultan written by Hüsam Kâtib in the 14th century is a little
poem in religious-didactic nature quoted from Feridüddin Attar’s work. The subject in the
story is that Jesus encountered with a skull and resurrected it. Although the chapters in which
the affairs the skull experienced in hell were discussed in a fantastic level, the text earned a
didactic feature by giving news from the conditions in the hell to people. The mesnevi samples
of the story found in journals and conks in various libraries were processed by different
researchers. The only sample of prose that can be detected in Turkish literature is the text
entitled Hazâ Kitâb-ı Cümcüme-i Mübârek which we examined in our study. In our study,
this text was introduced by being transferred to the new characters, the motif sequence of the
story were compared with copies of mesnevi, the motifs of skull and the resurrection from
bones showing characteristic features were mentioned broadly, the examples of these motifs that can be detected in Turkish folk narratives were shown.
