16. yüzyılda Bağdad’da yaşamış olan Fuzûlî; sadece Osmanlı sahasında değil, Balkanlardan
Hindistan’a kadar uzanan coğrafyada meşhur bir şairdir. Onun şöhreti kendi zamanından
günümüze kadar ulaşmıştır. Türkiye’de yayımlanmış birçok kaynakta Fuzûlî’nin Türkistan
sahasındaki etkisinden genel ifadelerle bahsedilmiştir. Şairin Özbek edebiyatı üzerindeki etkisini
de kısmen inceleyen bazı çalışmalar olmuştur. Ancak Afganistan Özbek edebiyatına etkisini
ve Fuzûlî’nin bu bölgedeki nüfuzunu ele alan çalışmaya rastlanamamıştır. Fuzûlî, Afganistan
Özbekleri arasında bu bölgenin meşhur şairlerinden biri olarak kabul edilmiş ve adı o şairlerle
birlikte zikredilmiştir.
Bu çalışmada, günümüzdeki Afganistanlı Özbek şairlerinin Fuzûlî’nin gazellerine yazdığı
nazire ve tahmislerden örnekler verilmiştir. Ayrıca Fuzûlî’nin, Nevâî gazellerine yazdığı
nazirelerin bazılarını, bölge şairlerinin asıllarından daha çok benimsedikleri ve Fuzuli’nin
Nevâî’ye nazirelerini de zemin şiir olarak kullanıldıkları tespit edilmiştir. Yine bu çalışmada,
Türk Dilinin lehçeleri arasındaki anlaşılırlığa şekil bilgisinin fazla engel olmadığı, şekil bilgisindeki
farklılıkların söz varlığı ve söz dizimindeki ortaklıkların yüksekliği ile aşılabildiği,
Fuzûlî örneği üzerinden ifade edilmiştir.
Fuzûlî who lived in Baghdad in the 16th century; not only in the field of Ottoman Empire,
which became famous in the region stretching from the Balkans to India, is a poet. His fame
has reached its time until today. In many sources published in Turkey has been mentioned in
general terms influence of Fuzûlî Turkestan area. Some studies examine the effect of the poet
has been partially on Uzbek literature. But the effect of Afghanistan Uzbek literature and studies
evaluating its influence in this region of Fuzûlî has not been found. Fuzûlî, was regarded
as one of thefamous poets of this region between Afghanistan's Uzbek and has been mentioned
with their names. In this study, are given examples of nazires and tahmis the current Afghan Uzbek poets
wrote to Fuzûlî ghazals. In addition, it has been determined that used as a ground poem also
nazires of Fuzûlî to Nevâî and ghazel the region's poets more embraced some of wrote nazires
of Fuzûlî to Nevai from originals. Also in this study, in intelligibility between the dialects of
Turkish language is not barrier so much morphology, morphological differences in vocabulary
and syntax can be overcome with the height of the partnership is expressed on Fuzûlî example.