Çocukluk çağında kanser ilaçlarının ekstravazasyonu ve bunu etkileyen faktörler

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, kanserli çocuk hastalarda tedavileri sırasında kanser ilaçlarıyla oluşan ekstravazasyon sıklığını saptamayı, sorumlu ajanları ve etki eden faktörleri belirlemeyi amaçladık. Hastalar ve Metod: Eylül 2012'den Ekim 2014'e kadar Selçuk Üniversitesi Çocuk Onkoloji Servisi'nde kanser tanısı konulup kanser ilaç tedavisi almış olan 0-18 yaş grubundaki çocukların dosyaları ve hemşire gözlemleri retrospektif olarak değerlendirildi.Hastaların yaşı, cinsiyeti, ven cinsi, intravenöz kateterin uzunluğu, IV girişimin zorluk seviyesi, kemoterapi alınan gün sayısı, ilaçların sayısı ve tipi, tedavi tarihi, olayın tatil veya çalışma gününde olup-olmadığı, eğer extravazasyon gelişmişse zamanı, extravaze olan ilacın ismi, extravaze olan alandaki fiziki bulgular ve tedavinin tipi gibi özellikler kaydedildi. Bulgular: Kanser tanısı almış 103 çocuktan (E/K; 60/43) 30'unda tedavi esnasında ekstravazasyon gelişti. Ünitemizde kanser ilaçlarıyla oluşan ekstravazasyon insidansı %0.75'ti. Ekstravaze olan hastaların çoğu (%60) erkekti. Hastaların çoğunda (%90) periferal IV kateter, %10'unda da santral venöz port kateter bulunmaktaydı. Ekstravazasyon insidansı periferik ve santral kateterde sırasıyla %0,9 ve %0,3'tü. Hastaların %15'i tedavilerini haftada bir kere, %85'i 2-4 haftada bir kere almaktaydılar. Ekstravazasyonun çalışma günü veya tatil gününde gelişmesi insidansı da sırasıyla %0,69 ve %0,88 idi. Hastaların %45'inin tanısı nöroblastom ve Ewing sarkomuydu Ekstravazasyonların %57'si beş yaş altındaki hastalarda gerçekleşti. En sık ekstravazasyonun görüldüğü alan %44 ile elin dorsali olup bunu %37 ile önkol izledi. Keza sisplatin ve ifosfamid ekstravazasyonu sık görüldü (%50). Tedavi öncesinde periferik damar yolu açılması için birçok kez venöz ponksiyon gerektiren hastalarda ekstravazasyon 12.9 defa daha fazla görülmekte olup, sonuç istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.001). Sonuç: Literatürle karşılaştırıldığında ünitemizde ekstravazasyon insidansı daha düşük gözükse de sonuçlarımız tekrarlayan damar yolu açma girişimlerinin ekstravazasyon yönünden bir risk faktörü olduğunu ve bu durumdan mümkün olduğu kadar kaçınılması gerektiğini düşündürmüştür. Santral kateter yerleştirilmesi endikasyonu için eşiğin düşük tutulmasının, bu narin grubu travmatik damarsal girişimlerden ve bunu takiben gelişecek ekstravazasyon riskinden koruyabileceğini düşünüyoruz.

Objective: In this study, we aimed to determine the frequency of exravasation of anti-cancer medications, to identify the responsible agents and affecting factors in pediatric cancer patients during their treatment. Patients and Method: From September 2012 to October 2014, patient charts and nursing documents from Pediatric Oncology Ward of Selcuk University were evaluated retrospectively for children aged from 0 to 18 years old, diagnosed with cancer and received anti-cancer medications. Information about age of the patients, gender, type of vein, lenght of intravenous cannula, level of difficulty for venipuncture, number of days for chemotherapy, number and type of the medications, date of the treatment, occurence of event in holiday or working day; time of extravasation, name of extravased medication, the physical findings on extravasation site and type of the treatment if extravasation occured, were recorded. Results: Among 103 children (M/F; 60/43) with cancer diagnosis, extravasation occured in 30 patients during the treatment. In our unit, extravasation incidence with anti-cancer medications was 0.75%. The majority of extravased patients were boys (60%). The patients mostly have had peripheral IV lines (PVL) (90%), and the %10 had implanted ports of central venous access. The incidence of extravasation from PVL and central line was 0.9% and 0.3%, respectively. Fifteen percent of the patients have received the treatment once a week, and 85% have received every 2-4 weeks. The incidence of extravasation during working days and holidays was 0.69% and 0.88% respectively. Forty-five percent of patients had diagnosis of neuroblastoma and Ewing's sarcoma. Fifty-seven percent of extravasations were occured in patients under five years. The most common extravasation site was dorsal hand (44%) followed by forearm (37%). Also extravasations with cisplatin and ifosfamide were frequent (50%). There was a 12.9 times more of extravasation in patients who required multiple venous punctures before starting of the infusion and this result was statistically significant (p<0.001). Conclusion: Although the incidence of extravasation was lower in our unit compared to the literature, the results suggest that multiple attempts for venipuncture is a risk factor for the extravasation and should be avoided as much as possible. We suggest a lower threshold for central line insertion could save those vulnerable people from traumatic venipunctures and subsequent extravasation risk.