Mehmed Râ’if, 1863 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. İlköğrenimini İstanbul’da, liseyi
Sam’da, Mekteb-i Harbiye’yi de İstanbul’da tamamladı. Ömrü boyunca askerî okullarda
öğretmenlik yapan Mehmed Râ’if, edebî ve tarihî birçok kitap yayımladı. Yayımladığı ilk kitap
olan Nükât-ı Edebiyye içerisinde Türkçe, Farsça ve Arapça birçok edebî nükte bulunmaktadır.
Hâtıra-i Eslâf onun aynı tarzda yayımladığı ikinci edebî eseridir. Yazar eserin girişinde,
Arapça ve Farsçanın kolayca anlaşılmayan edebî nüktelerini açıklamayı hedeflediğini
söylemektedir. Eserde elli civarında Arapça ve Farsça edebî nükte ile birçok Türkçe beyit ve
mısra bulunmaktadır. Eser; tarih düşürme beyitleri, muammalar, bilmeceler, görsel şiirler, İslam
tarihinden meşhur kişilerle ilgili mizahî ve ibret verici hikâyelerden oluşmaktadır.
Bu çalışmada, Mehmed Râ’if’in Hâtıra-i Eslâf isimli eserinde bulunan Farsça manzumeler
ele alındı; bazı beyitlerde Türkçe yapılan açıklamalar günümüz alfabesine aktarıldı. Ayrıca yazarı
belirtilmeyen bazı manzumelerin kime ait olduğu tespit edildi. Yapılan araştırmalara göre, bu
zamana kadar üzerinde bir araştırma ve inceleme yapılmamış olan bu eser, ilk kez bilim
dünyasına tanıtılmaya çalışıldı.
Mehmed Râ’if was born in Istanbul in 1863. He completed his primary education in
Istanbul, secondary school in Damascus and finally graduated from the Military Academy of
Istanbul. Mehmed Raif undertook different assignments in military schools and issued various
literary and history books. There are several literary epigrams in Turkish, Persian and Arabic
languages in his first book named Nükât-ı Edebiye.
Hâtıra-i Eslâf is the second literary study that belongs to him and is in the same style. In
the preface section of this book, writer expresses that he aims to explain the Persian and Arabic
literary epigrams which are not easy to understand. In this study there are approximately fifty
Arabic and Persian literary epigrams, several lines of poetry and poems in Turkish. This book
includes staves of date calculation relating to the abjad calculation, mysteries, riddles, and visual
poems, humorous and exemplary narrations relating to famous Islamic characters.
In this study, Persian poems of Mehmed Raif from his literary work named Hâtıra-i Eslâf
are examined and the explanations in some staves which are written in Ottoman Turkish are
translated to contemporary alphabet. Also poems without the writers are detected and their
writers are identified. According to us this study is the first one related to Hâtıra-i Eslâf and
introduces this literary work to the modern literature.
