Kökeni, Türkiye Selçukluları zamanına kadar giden ahilik, Osmanlı’da da devam etmiş ve
tarikat gibi örgütlenmiş bir meslek birliğidir. Ahiliğin bir çeşit yönetmeliği olan fütüvvetnameler
ise birlik üyelerine yardımlaşmayı, vermeyi kısaca örnek insan olmayı öğütler. Potlaç ise Kuzey
Amerika Kızılderili toplumlarında değiş-tokuş şeklinde gerçekleşen bayramlarına Chinook dilinde
verilen bir isim. Bu tarz öğütler, tek tanrılı dinler öncesi tüm dünyada evrensel kültür olduğu iddia
edilen potlacın izlerini taşır. Burada, ahiliğin normlarını ihsas eden üç Türkçe fütüvvetnâme
yazarının (Burgâzî, Şeyh Seyyid Hüseyin ve Radavî) eserlerinden hareketle, armağan veya bağış
kültürü olarak da ifade edilen potlaç ile ahiliğin hangi açılardan benzeştiği ve ayrı düştüğü ele
alınmaktadır.
Akhism, dating back to the time of the Turkey Seljuks in its origin, is a professional
association organized as tariqa which was also continued by Ottomans. Futuwwas, being a kind of
regulations of akhism, advice helping each other, contributing to union members and thus,
becoming a role model of a human being. Such advices bear the traces of potlach alleged as a
universal culture around the world before the period of monotheistic religions. Potlatch is a name
given to the exchange festivals in Chinook language in the North American Indian communities.
On the basis of the opuses of three Turkish futuwwa authors, Burgazi, Sheikh Sayyid Hussein and
Radavi declaring the akhism norms, in this paper it will be examined whether or not the potlatch
known as a gift or donation culture and the akhism resemble and differ from each other in some
ways.
