Bu çalışmada Aydınlanma Çağı'nın en önemli şahsiyetlerinden biri ve ünlü
Ansiklopedi'nin (1772) baş editörü olan Diderot'nun Jacques le /ata/iste et son maıtre {Kaderci
{Jacques ve Efendisi 1771-1778) adlı romanda romanesk karşıtlığı sergilendi. Ayrıca Diderot'nun
bu karşr roman (antiroman)ında, genel olarak geleneksel romanı nas l eleşt rdiği , genel geçer
roman tekniklerini nasıl sorguladığı, g~leneksel romancının her şeyi gören, her şeyi bilen, her
şeye gücü yeten bir Tanrı Yazar konumunu nasıl reddettiği ele alınmışbr.
Diderot'nun, bu karşı romanında, romanın kurgusal dünyasında gerçeğin mirnetik
olarak yazıyla ifade edilmesi, buna bağlı olarak, duygulan derinlemesine analiz edilen bir sürü
kahramanın etrafında döndüğü bağlayıcı, ilginç, büyüleyici, avutucu bir layın latım ının
eleştirilmesi ele alındı. Ayrıca Diderot'nun geleneksel romanın biçimlerini reddedip eleştirirken
aynı zamanda nasıl bir yeni bir roman anlayışına sahip olduğu vurgulanmıştır. Bunun yanında
klasik roma nın imgeleminde oluşturduğu romaneskin ve kurgunun gözbağcılığını dolaylı ya da
dolaysız nas l sorunsal haline getirdiği sergilerımiştir. Diderot'nun bu yapıtının özgün yönü.ı.-Andr_e
Gide ve Yeni Romancıların romanlarından önce romanesk karşıtlığını sergilemesidir.
Dans cette etude on a essaye d'etaler l'envers romanesque dans Jacques le /ata/iste et
son maıtre de Den is Dide rot qui fut un ecrivain et philosophe français tres connu et le redacteur
en chef de _l'Encyc/opedie (1772) qui revolutionna son epoque par ses opinions. On a expose
comment Diderot fait. la critique du genre romanesque en general dans cet antiroman et qu'il
parodie les techniques les plus courantes du roman et qu'il refuse la posilion de l'omniscience et
de l'omnipotence du romancier qui sait toujours tout de ses personnages comme Auteur -Dieu.
On a montre comment Diderot remet en question l'expression mimetique de la realite
dans le monde fictif du roman et la narration d'une action attachante, interessante, foscinante et
touchante autour de laquelle se toument un certain nombre de personnages dont les sentiments
et les actes sont analyses en profondeur. Ona egalement expose comment Diderot, en refusant
!es f ormes romanesques du roman traditionel, a constitue une nouvelle conception du rom arı et
qu'il a directement ou indirectement remis en question du romanesque et de l'illusion de la
ficticite que le romancier traditionnel cree dans son imagination. L'originalite da l'anliroman
Jacques le /ata/iste et son maıtre de Denis Diderot est d'exposer l'envers du romanesque avant
les antiromans de Gide et ceux des Nouveaux Romanciers.
M ots de ele: roman, romanesque, antiroman, narration,
