İnsirâhu’s-Sadr, Mantıku’t-Tayr’ın 1578’de Kadıoğlu Şeyh Mehmed tarafından yazılan
tercümelerinden biridir. Eser 4859 beyittir. Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün aruz kalıbıyla yazılmış olup
30 bölüm, 160 hikâye 12 temsilden mütesekkildir. İnsirâhu’s-Sadr, Doğu edebiyatında kaynak
eser olma özelliğine sahip Attar’ın Mantıku’t-Tayr’ının manzum bir tercümesidir. Mantıku’t-
Tayr’ın edebiyatımızda 14. yüzyıldan başlayarak 18. yüzyıla kadar her yüzyılda tercüme ve
benzerleri yazılmıştır. Gülşehrî’nin Mantıku’t-Tayr‘ı (1317), Ali Sir Nevâî’nin Lisânü’t-tayr’ı
(1498/1499), İranlı Semsî’nin Deh Murg ‘u(1514), Zaîfî’nin Gülsen-i Sîmurg’u (d. 1559), Ârifî
Mehmed’in Ravzatü’t-Tevhid’i (d.1563), İbrahim Gülsenî’nin Sîmurg-nâme’si (d. 1533),
Şemseddin Sivâsî’nin Gülsenâbâd’ı (d. 1595) ve Fedâî Dede’nin Mantıku’l- Esrâr’ı (d.1635) bu
eserlerdendir. Eserinden edindiğimiz bilgilere göre Kadıoğlu Şeyh Mehmed III. Murad döneminde
yaşamıştır. Siroz’da ikamet ettiğini, Arapça ve Farsçayı çok iyi bildiğini, Şeyhî mahlasını
kullandığını İnsirâhu’s-Sadr’dan öğrenmekteyiz. Attar ve Mevlânâ’ya olan sevgisi de yine
eserinde açıkça görülmektedir. Mesnevi nazım sekliyle kaleme alınan İnsirâhu’s-Sadr 16. yüzyılda
yazılmış olup vahdet-i vücut temasını işlemektedir.
9nsirâhu’s-Sadr is one of the translations of Mantıku’t-Tayr that was written by Kadıoglu
Sheikh Mehmet in 1578. This work including 4859 couples written in prosody unit Fâilâtun/ Fâilâtun/
Fâilun consists of 30 parts, 160 stories and 12 representations. 9nsirâhu’s-Sadr is a poetic translation of
Mantıku’t-Tayr by Attar which has a feature of being a source work in the Eastern Literature. In our
literature, translations and the likes of Mantıku’t-Tayr beginning from 14th century to 18th century.
Mantıku’t-Tayr by Gülsehrî (1317), Lisânü’t-tayr by Ali Sir Nevâî (1498/1499), Deh Murg by 7ranlı
Semsî (1514), Gülsen-i Simurg by Zaîfî (d. 1559), Ravzatü’t-Tevhid by Ârifî Mehmed (d.1563),
Simurg-nâme by 7brahim Gülsenî (d. 1533), Gülsenâbâd by Semseddin Sivasî (d. 1595) and
Mantıku’l-Esrâr by Fedâi Dede (d.1635) are among these works. According to the information given in
his work, Kadıoglu Sheikh Mehmed lived during the period of Murad III. Again we learn from
9nsirâhu’s- Sadr that he resided in Siroz. He spoke Arabic and Persian languages fluently and used the
appellation “Seyhî”. His love of Attar and Mevlana is clearly seen. 9nsirâhu’s-Sadr that is written in the
Masnawi Verse was composed in the 16th century and treated the theme “vahdet-i vücût” (unity of
existence).
