Pozitivist anlayışın etkisi ve “bilim” olma kaygısı ile nötrlük ve yansızlık iddiasında olan sosyoloji; toplumsal olguların nesnel gerçekliğini inceleyen bir bilim olarak 19. Yüzyılda tarih sahnesine çıkmıştı. Bahsedilen “nesnellik” referansıyla, değerler uzun süre salt bireysel gerçekliği ifade ettiği ve öznellikle ilişkilendirildiği için sosyolojik araştırmaların dışında tutuldu. “Değer yargılarından arınmış bir sosyoloji” miti üzerinden gerçekleşen bu algının sosyolojinin kendi sosyolojik serüveni sürecinde, farklı bilim dallarının tek bir kuram altında birleşemeyeceğinin anlaşılması ve bilimde objektiflik konusunun tartışılmasıyla birlikte gerek teorik gerek metodolojik açıdan farklılaştığını ifade etmek mümkündür. Değerler sosyolojisi denildiğinde ise akla gelen ilk isimlerden birisi, eylemlerin aktördeki karşılığını önemseyen ve bir anlamda aktörün sosyal eylem değerlendirmesini anlamaya dönük bir sosyolojinin gerekliliğine vurgu yapan Max Weber’dir. Fakat Weber, meslek olarak bilim adamlığı ve sosyolojik araştırma pratiği konularında merkezileşen bir “değerden bağımsız” sosyoloji düşüncesinin de önemli savunucularından birisidir. Bu noktada Weber’le ilgili sert eleştirilerin referans noktası, kendi çalışmalarında önemli ölçüde ortaya çıkan öznel değerlendirmeleridir. Bu çalışma ise uzun yıllar sosyolojide objektivizm doğrultusunda hesap dışı bırakılan ve sonrasında rüştünü kazanan değer kavramının sosyolojik imkânını çelişkili noktalarıyla birlikte Weber’in sosyolojisi ekseninde okuma girişimi olarak düşünülmelidir. Temel olarak değer kavramının sosyolojik boyutunun irdelenmesi ve Weber’in bu yöndeki eğilimi ile ilişki kurulması hedeflenen bu çalışmada, düşünürün bazı çalışmaları üzerinden değerler sosyolojisi ve değerlerden bağımsız sosyoloji tartışmasının somutlaştırılması amaçlanmıştır.
Sociology as the science of objective truth of social facts emerged in the
19th century. Its major concern, influenced by the positivist paradigm, was to be
scientific through neutrality and impartiality. With its heavy emphasis on
“objectivity,” values are kept outside of sociological analysis for a long time
because of their perceived relationship with personal aspect of reality and
subjectivity. It is also possible that this perception built upon the myth of a “value
free sociology” has in time diversified, both theoretically and methodologically.
This was possible through the debates on objectivism and the “sociological
adventure of sociology itself” which gradually advanced the idea that different
branches of science can not be unified under one theory. One of the most
prominent figures regarding the sociology of values, on the other hand, is Max
Weber, who focused on the meaning of the action for the actor and emphasized
the need to develop a sociology which attempts to understand the actor’s
understanding of his social actions. At the same time, Max Wever contends that
sociological study should and can be “value-free.” However, Weber is an
important defender of a sociology that is "indepedent of values" centered around
his ideas of "science as vocation" and practice of sociological research. The main
reference point of criticisms towards Weber is his subjective evaluations in his own
studies that appear rather evident. Therefore, this study is an attempt to read the
concept of value through Weber’s own sociology, with a focus on sociological
possibility and possible contradictions of sociology of values, that has been
neglected on the basis of objectivism and which has later gained legitimacy. In
other words, this study investigates the sociological dimension of the concept of
“value” and how it relates to Weber’s position. With this purpose, a reading of
capitalism based on Weber’s “The Protestant Ethics,” that represents a primary
example of sociological investigation of “value” will be made.
