Her milletin, derinliği, eskiliği, yeniliği tartışılmaksızın sosyal hayat içinde var olan veya izleri görülen kültürel kodları bulunmaktadır. Bu kodlar, en eski çağlardan beri toplumsal algıyı yöneten ve yönlendiren gizli işlevlere sahiptir. Halkbiliminin inceleme alanına giren her ürün aslında ait olduğu milletin; hayata bakışını, algısını, felsefesini, inancını, müziğini, estetik anlayışını, topyekûn kültürel kodlarını taşıyıp yansıtmaktadır. Fakat sözel edebiyat ürünü olan atasözlerinin diğer türlere göre toplumsal kimliği inşa ve toplumsal algıya etki bağlamında daha belirgin bir işlevi olduğu düşünülmektedir. Atasözleri, kadim zamanlardan bu yana oluşmuş tecrübelerin aktarılmasında, ataların da içinde yaşadığı sosyo-kültürel ortamın getirileri dâhilinde ortaya çıkmış ve sosyal psikolojiyi de yansıtan vazifeler üstlenmiştir. Bu açıdan bakıldığında çalışmada, atasözlerinin incelenebileceği onlarca husus arasından ‘kadın’ ve ‘kadın algısı’ eksenli bir konu tercih edilmiştir. Türk kültüründe kız (bekâret olgusu) ve kadın algısı her zaman var olmakla birlikte, anaerkil bir yapıdan ataerkil yapıya geçiş serüveninde kadının konumu ve toplumun kadın algısı değişip dönüşmüş, toplumsal hayatla birlikte farklılaşmış, bu değişim atasözlerine de yansımıştır. Buradan hareketle en eski kaynaklardan başlamak üzere atasözü kitapları, derleme kayıtları taranmış ve konuyla ilgili atasözleri belirlenmiştir. Çalışmada, elde edilen veriler, ‘toplumsal bellek’-‘kültürel bellek’ ekseninde değerlendirilerek, atasözlerinin kız-kadın kimliğinin inşası ve algılanması bakımından taşıdığı mesajlar ile toplumun bilinçaltına etki ediş şekli çeşitli açılardan irdelenmeye çalışılmıştır.
Every nation has its cultural codes that are present in their social lives. These codes have hidden functions that manipulate and manage social perception since the earliest times. Every product that belongs to the field of study of folklore actually is about the nation; reflects the gaze of life, perception, philosophy, belief, music, sense of aesthetics, and total cultural codes. However, it is thought that proverbs, the product of oral literature, have a
more prominent function in relation to the influence o f s ocial i dentity c onstruction a nd
social perception than the others do. Proverbs that turned over into the experiences that
have occurred since ancient times, came up bearing profit of the socio-cultural environment
and acting as reflecting social psychology in which the ancestors lived. Due to this reason,
in the study, a topic with a focus on 'women' and 'women's perception' was chosen among
the many points on which the proverbs can be examined. Thus, in Turkish culture, girls
(virginity) and female perception are always p resent in t he adventure of t ransition from a
matriarchal structure to a patriarchal structure. The woman's position and the woman's
perception have changed in the social life and this evolution has also effected the proverbs.
From this point of view starting from the earliest sources, the proverbial books, compilation
literature was reviewed and proverbs related to the topic were determined. In the study, all
the obtained data were evaluated on the basis of 'social memory' - 'cultural memory' and it
was attempted to examine how the messages carried by the proverbs affect the
consciousness of the society in the development of girl-women identity.
