Rus-Japon Harbi’nin (1904-1905) II. Abdülhamid ve Osmanlı kamuoyu tarafından nasıl algılandığını ortaya koymak bu makalenin temel amacı olacaktır. Osmanlı sınırlarından bir hayli uzak bir bölgede cereyan etmiş olmasına rağmen Rus-Japon Harbine, başta II. Abdülhamid olmak üzere Osmanlı Yönetimi tarafından özel bir önem verilmiş ve bu savaş; askeri, diplomatik ve siyasî açıdan çok dikkatli bir şekilde takip edilmiştir. Özellikle Osmanlı Sultanının bu yakın takibi neticesi, ülke kamuoyu, hükümet ve basın da bu savaşa özel bir önem vermiştir. Bu özel önemin tesbiti ile bu savaşın sonuçlarının ekonomik ve siyasal hayatımıza etkilerinin belgelerle ortaya konması; 20. yüzyıl başlarında Osmanlının dünyaya bakışını ortaya koyması açısından da önemli olacaktır. II. Abdülhamid’in bu savaşla ilgili olarak Osmanlı kamuoyundan farklı düşündüğü ifade edilebilir. Osmanlı Kamuoyu savaşta Japonya'nın galip gelmesinin çok iyi olacağını düşünmektedirler. Çünkü Rusya Osmanlının tarihteki kadim düşmanlarından biridir. Bu “ezeli düşmanın” Osmanlıdan bir başka güce yenilmiş olması bile, halk nezdinde bir kazançtır ve sevinç vesilesidir. Ama Padişah için meselenin bu kadar basit olmadığı anlaşılmaktadır. Rusya’nın savaşta Japonya’ya yenilmesi halinde tüm dikkatini Aksa-yı Şarktan Balkanlara teksif edip Balkanları karıştıracağını II. Abdulhamid görebilmiştir.
The main aim of the present paper is to present the perception of the
Russian Japanese War (1904-1905) by Sultan Abdulhamid II and the Ottoman
public. Although it took place far away from the Ottoman borders, the Russian-
Japanese War was given special importance by Abdulhamid II and the Ottoman
administration and was followed carefully for its militarily, diplomatic, and political
aspects. Due to the close follow up by the Ottoman Sultan, the Ottoman public,
government, and press gave special importance to this war. After the presentation
of the special interest given to this war, its impact on our economic and political
life will be documented; and this will be important to put forth the world view of
the Ottomans at the beginning of the 20th century. It can be stated that
Abdulhamid II was differing in his views from the Ottoman public opinion
regarding this war. The Ottoman public believed that Japanese victory would be
beneficial as Russia is one of the archenemies of the Ottomans throughout history.
The defeat of the archenemy by another force than the Ottoman Empire was a
reason of joy in the public. However, it seems that the matter was not that simple
for the Sultan. Abdulhamid II could foresee that a defeated Russia by Japan
would cause Russia to change its focus from the Far East to the Balkans and
hence this would cause problems in the Balkans.
