Köpeklerde laparatomi ve osteotomi operasyonları sonrası oluşan postoperatif ağrı ve tedavisinin deneysel olarak araştırılması

Abstract

Sunulan araştırma ile, köpeklerde deneysel olarak oluşturulan yumuşak ve sert doku operasyonlarından sonra oluşan postoperatif ağrıya ilişkin şekillenen klinik bulgularla birlikte stres hormonları salınımında meydana gelen değişikliklerin belirlenmesi ve yapılan tedaviye ilişkin elde edilecek bulguların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 24 adet sağlıklı köpek kullanıldı. Köpekler Konya Doğayı ve Hayvanları Koruma Derneği'ne ait hayvan barınağından sağlıklı hayvanlar arasından rastgele seçildiler. Seçilen köpekler Hayvan Ambulansı ile Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı kliniğine gruplar halinde getirildi. Araştırma herbiri 6 köpekten oluşan dört grup halinde yapıldı. Birinci ve üçüncü gruptaki köpeklere laparotomi, ikinci ve dördüncü gruptaki köpeklere osteotomi yapıldı. Laparotomiler median hat üzerinde yaklaşık 10 cm uzunluğundaki ensizyonla gerçekleştirildi. Osteotomiler sol ön bacak radius'unda yapıldı. Birinci ve ikinci gruptaki hayvanlara operasyondan sonra analjezik olarak carprofen, diğer gruplara da aynı hacimde serum fizyolojik uygulandı. Hayvanlardan operasyondan önce ve takip eden eden saatlerde venöz kan örnekleri toplanarak stres hormonlarının düzeyleri belirlendi. Aynı saatlerde UMPS ile ağrı skorlaması yapılarak değerlendirildi. Postoperatif dönemde, osteomi yapılan gruplarda stres hormonları laparotomi yapılan gruplardan daha kısa sürede istatistiksel olarak anlamlı derecede (P<0,05) fazla bulunmuştur. Laparotomi yapılan gruplardan analjezik tedavisi uygulanmayan gruptaki stres hormonlarındaki artış 6. ve 8. saatlerde en yüksek değerine ulaşmıştır. Osteotomi gruplarında ise 1.ve 2. saatlerdeki artışlar daha dikkat çekicidir. Analjezik tedavisi uygulanan ve uygulanmayan gruplarda 1. ve 2. saatlerde stres hormonları değerlerinde ve ağrı skorlarında benzerlikler bulunmaktadır. Bu durum, uygulanan analjezik ilacın etkisini ancak 2. saatte gösterdiğini anlamaktayız. Analjezik uygulanan gruplarda 2. saatten sonra stres hormonları değerlerinde istatistiksel olarak önemli (P<0.05) düşüşler görülmektedir. Analjezik tedavisi uygulanan gruplar belirgin olarak postoperatif dönemi daha rahat olarak atlatmaktadır. Sonuç olarak; sert ve yumuşak doku cerrahisinden sonra etkili bir postoperatif analjezinin sağlanmasının gerekli olduğu ve bu işlemin zaman geçirilmeden ve etkili bir şekilde yapılmasının, postoperatif hayvan refahı ve normal fizyolojik fonksiyonların daha çabuk oluşması bakımından oldukça önemli olduğu kanısına varılmıştır.

The purpose of this study was to find out the changes of stress hormons due to postoperative pain after experimentally done various soft and hard tissue surgeries in dogs. Total of 24 healty dogs were used in this study. All of them randomly selected from Konya DOHAYKO. They were divided into 4 groups of which each having 6 dogs. The first and third groups of dogs underwent laparatomy, and second and fourth groups of dogs had osteotomy. A 10 cm ensizion was done on the median line in the laparatomy group. Radial osteotomy was done in the left leg. While caprofen was given to the 1st and 2nd groups postoperatively, other groups received the same amount of physiologic saline. Preoperatively and postoperatively venous blood sampls were collected for stress hormon analyses. Simultaneously, using university of melbourne pain scale (UMPS), pain scores were determined. Statistically higher (P<0.05) levels of stress hormons were found in osteotomy groups compared to laparatomy groups especially in short periods of postoperative time. In non-analgesic treated laparatomy group, peak levels of stres hormons were found at the 6th and 8th hours during post operative time. The increases on the 1st and 2nd hours were more remarkable in the osteotomy groups. Similar findings were found for stress hormon levels and pain scores at the 1st and 2nd hours in the analgesic and non-analgesic treatmen groups. This shows the effects of analgesic drug occurring at the 2nd hour being much more better than non-analgesic treated group. Statistically significant decreases (P<0.05) were seen after 2 hours postoperatively in the analgesic given groups. It was concluded that there was an effective postoperative analgesia required after soft tissue surgery and osteotomy and this must be performed in a short period due to postoperative patient wellfare and rapid phisiological recovery.